Таянч-ҳаракат тизимининг тузилиши ва аҳамияти Маърузачи: б ф. н., доц. Раҳматуллаев Ёрқин Шокирович

Таянч-ҳаракат тизимининг тузилиши ва аҳамияти

Маърузачи: б.ф.н., доц. Раҳматуллаев Ёрқин Шокирович

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ ҚАРШИ ДАВЛАТ УНИВЕРСИТЕТИ

РЕЖА

• Таянч-ҳаракат аппаратининг умумий тузилиши
• Суякларнинг тузилиши ва вазифалари
• Суякларнинг ўсиши ва ривожланиши
• Суякларнинг бирикиши ва бўғим ҳаракатлари

Таянч-ҳаракат аппаратининг умумий тузилиши

Одам оргнизмининг таянч-ҳаракат аппарати эмбрионал ривожланиш даврида унинг мезодерма қаватидан ҳосил бўлиб, шаклланади ва аста-секин функциаллашади.

Тана скелети (scletos - қуритилган) организм тузилишининг асосини ташкил қилиб, унинг катта-кичиклигини ва шаклини белгилайди, таянч ва ҳимоя функциясини бажаради ҳамда мускуллар билан биргаликда ҳаёт учун муҳим аъзолар жойлашадиган бўшлиқларни ҳосил қилади. Масалан, бош мияни калла суяги, орқа мияни умуртқа поғонаси, ўпка, юрак ва бошқаларни кўкрак қафаси ҳимоя қилиб туради ва ҳоказо.

Организмдаги барча суяклар ҳар хил (узун ва калта ричаглар) кўринишида тузилганлиги боис ҳаракат қила олади ҳамда улар ҳаракатчан бирлашмалар – бўғимлар, бойламчалар ва мускуллар ёрдамида бир-бирига бирикади ҳамда нерв тизими орқали бошқарилиб турадиган мускуллар томонидан ҳаракатга келтирилади.

Организмдаги барча суяклар ҳар хил (узун ва калта ричаглар) кўринишида тузилганлиги боис ҳаракат қила олади ҳамда улар ҳаракатчан бирлашмалар – бўғимлар, бойламчалар ва мускуллар ёрдамида бир-бирига бирикади ҳамда нерв тизими орқали бошқарилиб турадиган мускуллар томонидан ҳаракатга келтирилади.

Суяклар асосан анорганик ва органик моддалардан иборат бўлиб, уларнинг эластиклиги таркибидаги органик модда-ларга, қаттиқлиги эса минерал тузларга боғлиқ. Суякларда мана шу моддалар ўзаро қўшилишидан уларнинг пишиқлиги ва қайишқоқлиги таъминланади.