Таянч-ҳаракат тизимининг тузилиши ва аҳамияти Маърузачи: б ф. н., доц. Раҳматуллаев Ёрқин Шокирович

Суякларнинг тузилиши ва вазифалари

Суяк тўқимаси остеоцит, остеокласт, остеобласт ҳамда ҳужайралараро модда – оссиомукоидлардан ташкил топган бўлади.
Суякларнинг морфологик бирлигини остеонлар ташкил этади. Улар суяк ичида қон томир ва нерв толалари йўналадиган каналлар атрофида жойлашган суяк тўқималаридан ҳосил бўлади. Остеонлар найсимон узун суякларда суяк бўйи йўналишида, ғовак суякларда юқоридан пастга, тик ва ясси суякларда эса унинг юзасига нисбатан параллел ҳолда жойлашади.

Суякнинг ташқи томонида зич, қаттиқ модда ва ичида эса ғовак модда бўлади. Зич модда суякларнинг мустаҳкамлигини таъминлайди. Ғовак қисмида эса қизил ва сариқ илик мавжуд бўлади. Қизил илик қон ҳосил бўлишида иштирок этади. Сариқ илик эса ёғ ҳужайраларидан ҳосил бўлади.

Суякнинг ташқи томонида зич, қаттиқ модда ва ичида эса ғовак модда бўлади. Зич модда суякларнинг мустаҳкамлигини таъминлайди. Ғовак қисмида эса қизил ва сариқ илик мавжуд бўлади. Қизил илик қон ҳосил бўлишида иштирок этади. Сариқ илик эса ёғ ҳужайраларидан ҳосил бўлади.

Суякнинг ташқи юзаси суяк усти пардаси билан қопланган бўлади. У моддалар алмашинуви ҳамда нерв ўтказувчанлигини таъминлашда хизмат қилади. Шу билан бирга у ҳимоя вазифасини ҳам бажаради, баъзан ёпиқ синишларда суякларнинг бутунлигини сақлаб туришда алоҳида ўрин эгаллайди.

Скелет суяклари танада қуйидаги вазифаларни бажаради:

Скелет суяклари танада қуйидаги вазифаларни бажаради:

1. Таянч (гавда ва мускул таянчи);

2. Ҳаракат (бўғимлар ва бойламчалар иштироки ҳамда мускуллар қисқариши);

3. Ҳимоя (суяклар ҳосил қилган тана бўшлиқларида ички аъзолар жойлашиб, турли таъсирлардан муҳофазаланади);

4. Биологик (суяк таркибидаги моддалар ва уларнинг аҳамияти);

5. Қоннинг шаклли элементларини ҳосил қилади.

Суякларнинг ўсиши ва ривожланиши

Мезодерманинг склеротом қавати сигментларидан умуртқалар тараққий этади. Бошланғич бириктирувчи тўқима тоғайлар билан алмашиниб, суякланиш нуқталари ҳосил бўла бошлайди.