Taw jınslarınıń buǵılawshanlıǵı boyınsha klassifikaciyasi Joba

Taw jınıslarınıń fizikalıq, mexanik hám kán texnologiyalıq
ózgesheliklerin úyreniw
Taw kenshilik shólkemlerinde Burgilash hám portlatish jumısları tiykarınan olardıń effektiv parametrlerine hám portlatish energiyasın basqarıw usıllarına, hám de taw jınıslarınıń ózgesheliklerine, dızbektiń jarıqlıq dárejesine hám paydalı qazilma kánleriniń jatıw múyeshlerine baylanıslı. Burgilash hám portlatish jumıslarınıń injinerlik esabın orınlawda taw jınıslarınıń fizikalıq, mexanik hám kán texnologiyalıq ózgesheliklerin esapqa alıwǵa tuwrı keledi.
Taw jinsining fizikalıq ózgeshelikleri. Taw jinsining fizikalıq ózgesheliklerine tiykarınan taw jinsining qısıqlıǵı, gewekligi hám plastik ózgesheligi kiredi.
Taw jinsining qısıqlıǵı - fizikalıq birlik bolıp, bul taw jinsi massasınıń onıń kólemine bolǵan qatnasına aytıladı hám tómendegi formula menen anıqlanadı:
(g/sm³) (1.1)
Yaǵnıy m -taw jinsi massası, g;
V – Taw jinsi kólemi, sm³;
Taw jinsi gewekligi - fizikalıq birlik bolıp, bul taw jinsi quramındaǵı gewekler kóleminiń ulıwma kólemine bolǵan qatnasına aytıladı hám tómendegi formula menen anıqlanadı:
(1.2)
Yaǵnıy V_p – gewek kólemi;
Taw jinsi gewekligi onıń geweklik koeffistienti menen anıqlanadı.
(1.3)
Ayırım taw jınıslarınıń geweklik koeffistienti, tómendegishe:
Granit, gabbro, kvarstit 0,8-1,2
Izvestnyak, mramor, dolomit 0,5-13,4
Peschanik, glinali slanest, 4-28,3
Glina, suglinok, tuproq 44-65
Taw jinsining plastik ózgesheligi - fizikalıq birlik bolıp, sırtqı kúshnı alǵan halda da qaldıq deformastiya jaǵdayın da saqlap qalıwǵa aytıladı.
Taw jinsining ızǵarlıq dárejesi - 1 g qurǵaqlay haldaǵı taw jinsidagi suwdiń muǵdarın ańlatadı, ol ızǵarlıq koeffistienti menen anıqlanadı:
(1.4)

Taw jinsining mexanik qásiyetleri. Taw jinsining mexanik qásiyetlerine taw jinsining bir o'qli qısıwǵa hám sozılıwǵa shıdamlılıǵı, Yung modulı, Puasson koeffistienti kiredi.