Tasviriy san’at va qo‘l mehnatiga 0 ‘qitish maxsus

Moslashuv san’ati mutaxassisi ixtisosligi
Moslashuv san’ati mutaxassisi imkoniyat darajasi cheklangan 
talabalarga iloji boricha ijodiy jarayonga mustaqil yo‘l ochib 
berishni ta’minlashga yordam berishi kerak.
Shuningdek, u talabalami, ulaming bolalik chog‘idan yuqori 
sinfgacha boigan davrida badiiy asboblardan foydalanishga va ular 
texnikasini rivojlantirishga moslashtiradi. Ayrim talabalar ulaming 
jismoniy, kognetiv, ijtimoiy, xissiyotiy va boshqa cheklovlari 
sababli san’atga keraklicha yetisha olmaydilar. Talabalaming 
san’atga bo‘lgan cheklovlariga, yetarli ma’lumotga ega bo‘lmagan 
o‘qituvchilar ham sabab bo‘ladi. Bunday o‘qituvchilami, alohida
48

---

o‘quvchilaming badiiy jarayonni yaratishda, o‘ziga xos xususi- 
yatlarini namoyon qilishiga javob qaytara bilishiga o‘rgatish kerak. 
Moslashuv san’ati mutaxassisi xuddi badiiy o‘qituvchi kabi, 
faqatgina badiiy o‘qituvchilar litsenziyasi K-12 standarti bo‘yicha 
qo‘shimcha sertifikatga ega bo'ladi.
Veskon xalq maorifi Deportamenti www.dpi.state wi.us, 
vebsayt ma’lumotlariga muvofiq, moslashuv san’ati mutaxassisi 
sertifikati quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha o‘qitishni o‘z ichiga oladi:
1. Psixologiya va alohida (o‘ziga xos) bolalar xulqi.
2. Ta’lim jarayonida alohida talablar bilan talabalar uchun 
ta’lim strategiyasi va o‘quv muhiti mohiyatini o‘zgartirish.
3. Litsenziyalash sohasida moslashuv ta’limi amaliyoti.
Qo‘shimcha sertifikatsiyalashda K-12 standartlari sifatida qo‘-
shimcha 12-15 qo‘shimcha kreditlar mavjud. Boshqa badiiy ta’lim 
dasturlari terapiya kursi yoki umumiy moslashuv kursi yordamida, 
alohida talablarga ega talabalami san’atga o‘rgatish mutaxassisli- 
gida qo‘shimcha sertifikatsiyalashni taklif etadi. Qo‘shimcha ta’lim 
olish va sertifikatsiyalash va litsenziyalashga qiziqish bildiradigan 
san’at o ‘qituvchilari, zaruriyat tug‘ilganida hududiy universitetlarda 
yoki halq ta’limi bo‘limlarida maslahatlar olishlari mumkin.
Maxsus sertifikat olish jarayoni 50 ta shtatning hech birida 
majburiy emas. Ko‘pgina maktablar qo‘shimcha mutaxassislikka 
ega bo‘lgan nomzodlami izlashadi, lekin bu ishga olishda majburiy 
kriteriya hisoblanmaydi. Moslashuv bo‘yicha seminarlar va darslar 
universitetlarda va VSA (www.kennedv-center.org) kabi tashkilot- 
larda ochiq yo‘l qo‘yilgan. Ular moslashuv badiiy ta’limida 
qo‘shimcha ta’limga ega bo‘lishga qiziqqan barcha mamlakat san’at 
o‘qituvchilariga taqdim etiladi.
Alohida talablardagi badiiy ta’lim nomlangan (www.arteduca- 
tors.org), Milliy badiiy ta’lim Assotsiatsiyasi qismi hisoblangan, 
maxsus guruhlar mavjud. Har yilgi konvensiyada ishtirok etuvchi, 
NAYEA a’zolari moslashuv san’atida peshqadam bo‘lgan, imko- 
niyat darajasi cheklangan talabalar bilan bog‘liq boMgan yig‘ilish va 
seminarlarda ishtirok etishlari mumkin.
Shuningdek SNA YE guruhi ham veb-saytga ega bo‘lib, o‘qituv- 
chilaming moslashuv san’ati bilan bog‘liq boMgan turli mavzudagi 
savollariga javob beradi.
49

---

shakllar yasash bilan birga rivojlantirishi mumkin. An’anaviy dars- 
larda bunday amaliyotlar kamdan kam uchraydi va ular yetishmaydi 
yoki boshqa faoliyat sohasida turlicha qo‘llaniladi. Bundan tashqari, 
talabalar ijodiy amaliyotning yetishmasligi sababli san’atga daxlsiz 
bo‘lib qolmoqdalar. Ular muammolar yechimini topish kabi 
sifatlarini yo‘qotib qo‘yishligi yoki o‘z hayot faoliyati davomida 
boshqa jihatdan ijodiy yetukmasliklarini sezishlari mumkin.
Imkoniyat darajasi cheklangan talabalar san’atga o‘z teng- 
doshlari bilan teng ravishda yoki ulardan ham ko‘proq huquqqa ega 
bo‘lishligi kerak. Jismoniy imkoniyat darajasi cheklangan talabalar 
qo‘l va tanadagi mustaqil kuchlarini rivojlantirish uchun ko‘proq 
amaliyot va imkoniyatga ega bo‘lishi kerak. Psixologik va hissiy 
muammolarga ega talabalar uchun san’at, ulaming haqiqiy boshpa- 
nasi hisoblanadi. Muammolarga ega talabalar san’at yordamida o‘z 
qarindoshlari bilan bo‘lgan munosabatlarda voqealarga mavhum 
qarashni o‘rganishadi. San’at o‘qituvchilari va san’atga moslashuv 
mutaxassislari o‘z talabalarining ijodiy tomonlarini ochib beruvchi 
darslami taqdim etishlari mumkin. Ular talabalarga, ulaming kelgusi 
hayotida asqotadigan, ham jismoniy, ham ruxiy sifatlarini kuchay- 
tirish imkonini yaratib beradilar. Moslashuv san’ati mutaxassislari 
imkoniyat darajasi cheklangan talabalami o‘qitish mahoratlarini 
kuchaytirishga yordam berishligi mumkin. Ular maktablarda san’at 
bo‘yicha o‘qituvchilar yetishmagan taqdirda, umumiy va maxsus- 
lashtirilgan ta’lim o‘qituvchilarining o‘mini ham bosishi mumkin.