«tasvir» nashriyot uyi

4-t o p s h i r i q . Sifatdosh shakllarining talaffuzi va imlosini tushunti-
ring.
BILIB OLING.
 Sifatdoshning -gan (-kan, -qan)
qo‘shimchasi shaxs-narsalarning o‘tgan zamonga xos ha-
rakat belgisini ifodalaydi.
Bu qo‘shimcha unli bilan tugagan fe’l asoslariga
qo‘shilib,  -gan holida talaffuz qilinadi va shunday yozi-
ladi (o‘qigan, yashagan kabi).
 Jarangsiz undosh bilan tugagan fe’l asoslariga
qo‘shilib,  -kan holida talaffuz qilinsa ham, -gan yoziladi
(ko‘chgan, o‘sgan kabi).
Jarangsiz  q  undoshi bilan tugagan fe’l asoslariga
qo‘shilganda, -qan, k undoshi bilan tugagan fe’l asoslariga
qo‘shilganda,  -kan holida talaffuz qilinadi va shunday
yoziladi (tiq — tiqqan, tik — tikkan).
Jarangli  g‘ undoshi bilan tugagan fe’l asoslariga qo‘-
shilganda,  -qan holida talaffuz qilinsa ham -gan yoziladi
(tug‘ — tug‘gan).
153-mashq.
 Gaplarni ko‘chiring. Shu kabi maqollarga misollar
keltiring. Sifatdoshlarning ishlatilish o‘rinlariga diqqat qiling.
1. Aytilgan so‘z — otilgan o‘q. 2. Og‘izdan chiqqan so‘z
qaytmas. 3. Kishining o‘zi yetmagan yerga so‘zi yetar. 4. Egilgan
boshni qilich kesmas.
5. Duo olgan omondir,
Qarg‘ish olgan yomondir.
154-mashq. 
Gaplarni ko‘chiring. O‘tgan zamon sifatdoshlarining
hosil bo‘lishiga diqqat qiling.
1. Vahobjon boyagi qiz ko‘rsatgan uy eshigining tugmasini
bosdi. (Said Ahmad) 2. O‘z ko‘zim bilan ko‘rganlarimni, kechir-

---

60
ganlarimni, o‘tmish  hayot lavhalaridan esimda qolganlarini
qalamga olgim kelib qoldi. (Abdulla Qahhor) 3. O‘z nafsiga asir
bo‘lgan odam insoniylikni qo‘ldan boy beradi. («Donolor
o‘giti»dan) 4. Mustafo Galatepaning chekkarog‘ida, Ubaydullo
Maxsumning hovuzi tarafga turtib chiqqan qir tumshug‘ida
yashaydi. (Murod Muhammad Do‘st)
1. Sifatdoshning o‘tgan zamon shakli qanday yasaladi?
2. -gan (-qan, -kan)  qo‘shimchasi yordamida o‘tgan za-
mon sifatdoshlarini yasang.