Tasseming bu modda bilan olib bor"" I eksperimental ishiari natijalari

Hydrogeniwn
Yunonchadan “siiv 
tug’diruvchi”
H
“ash”
Kislorod
Oxygenium
Yunonchadan “kislota 
tug’diruvchi”
О
“o”
Marganes
Manganum
Yunonchadan 
“tozaiovchi, surgi”
Mn
“marganes”
Natriy
Natrium
Arabchadan  “yuxfuvchi 
vosita”
Na
“natriy”
Sera
Sulfur
Sanskrit tilidan 
“yonuvchi kukun”
S
“es”
Fosfor
Phosphorus
Yunonchadan  “yog’du 
sochuvchi”
P
“pe”
Hozirgi  vaqtda  ham 
kimyoviy 
elementlami 
nomlashda 
geografik  hudud
  (ruteniy,  skandiy,  galliy), 
afsonaviy  qahramonlar
 
(titan,  tantal,  prometiy), 
sayyoralar
  (uran,  neptun,  plutoniy), 
olimlar
 
(gadoliniy,  kyuriy,  kurchatoviy)  va 
qit 'alar
  (evropiy,  ameritsiy) 
nomlari 
qo'llaniladi.  Ba'zi  moddalar  nomlari  ulaming  olinish 
usullarini  o'zida  aks  ettiradi: 
metanol — y o g ’och  spirti,  metan
  -  
kon
 
gazi
 yoki 
botqoqlik gazi,  etanol -  vino  spirti
  va  h.o.  Bitta  moddaga
486

---

bir  necha  nomlar  berishga  misol  sifatida  XVIII  asrda 
mis  sulfat
  -  4 
nomda, 
mis  karbonat
  -- 
1 0
  nomda, 
karbonat  angidrid
  -  
1 2
  nomda 
ataiganiigi, 
oltin
 
elementi  7  xil  simvollar  bilan  ifodalanganligini 
keltirish mumkin (
1 2 0
-rasm):
120-rasm. Oitinni ifodalovchi simvollar to'plami.
Shu  sababli,  barcha  kimyogarlar  uchun  bir  xil  shakl  va 
ko'rmishda,  yozishda  va  o'qiiishda  bir  xil  kimyoviy  belgilar 
sistemasini  ishlab  chiqish  va  amaliyotga  joriy  etish  kimyo  fanining 
doimiy va doizarb muammosidir.
17.3.  Kimyoviy nomenklaturaning yaratilishi va rivoji
Nomenklatura
 atamasi lotin tilidan olingan bo'lib, ismlar tavsifi; 
biror-bir fan bo'yicha nomlar,atamalar va tushunchalar yig’indiasi 
ma'nosini anglatadi.
Kimyoviy nomenklatura yaratishning qiyinchiliklari:
- AQSH kimyogarlar jamiyatining 
Chemical Abstracts Service
 
(kimyoviy  moddalar  haqida  referatlar  tayyorlash  xizmati)  ma'lumo- 
tiga  ko'ra bugungi  kunda  kimyoviy  birikmalarning  umumiy  soni  25- 
27 millionga etgan;
-  moddaning  nomi  uning  tarkibini  va  strukturasini  aniq  aks 
ettirishi va qayta takrorlanmasligi lozim;
- moddaning nomi asosiy uglerod zanjirining va yonaki zanjidagi 
funrsional guruhlar nomi va tarkibini aniq aks ettirishi va struktura 
formulasini to 'g ’ri yozish uchun imkon berishi lozim;

---

- 
bir  modda  uchun  turli  davlatiar  tilida  yozilgan  kimyoviy 
formula  o'z  mazmimmi  o'zgartirmasligi,  ya’ni  semantik  ekvivalent 
bo'lishi lozim va h.o.
Kimyoviy 
nomenklatura  fan  rivojiga  mos  ravishda  sintez 
qilingan  yangi  moddalaming  nomlari  bilan  to'ldirilib  boriladi  va 
zamriv  hollarda  uning  qoidalariga  tegishli  o'zgartirish lar  ldritiladi.
Kimyoviy  nomenklaturaning  shakllanish  jarayoni  dastlabki 
bosqichida  moddalami  nomlashning  aniq  tartib-qoidalari  bo'lmagan 
va  kimyogarlar 
trivial
  (lotincha 
trivialis  -
  oddiy,  odatdagi) 
nomlardan foydalanishgan.  Misol sifatida nomlari  qadimdan  ma'lum 
bo'lgan  moddalar: 
vino  spirti,  sirka,  sirka  kislota,  nitrat  kislota,