|
Institutning asosiy ilmiy-tadqiqot yo 'nalishlari:
- qoraqurt, chayon va ilonlar zahari asosida
vaksinatsiya
hun zardoblar va farmatsevtik preparatlar yaratish;
- hayvonlar organizmidan muhim gormon va fermentlar ajratib
sh;
-
g ’o'zapoya tarkibini kimyoviy jihatdan atroflicha o'rganish
gossipol asosida vilt kasalligiga qarshi dorivor preparatlar
ratish;
-
Markaziy Osiyo o'simliklar ini kimyoviy tarkibini va oziq-
qat sanoatida qo 'Hash imkoniyatlarini о 'rganish;
516
-
O'zbekiston qishloq xo'jaligi o'simliklariga zarar keltiruvchi
hasharotlarni o'rganish
va ulardan himoyalash usullarini ishlab
chiqish.
Institut olimlari birinchi bo'lib, o'simliklar va bioregulyator
xossasiga ega bo'lgan moddalaming
o'zaro ta'sir mexanizmini
aniqladilar. Paxta, geran, sumax, anor va boshqa o'simliklar
tarkibidan 120 ziyod
biologik faol moddalami ajratib olish va
ularning farmokologik xususiyatlarini o'rganish natijasida turli
viruslarga, o'simta kasaliiklariga, immunitetni va qon xususiyatlarini
o'zgartiruvchi tibbiy preparatlar olish imkoniyatlari yaratildi. Ushbu
tadqiqotlar
natijasida 30 dan ortiq preparatlar sanoat miqyosida
chiqarishga joriy etilmoqda:
“M egosin”
malhami - antigerpetik
vosita, “
Gossipol”
linimenti - virusga qarish vosita, “
B atndin”
tabletkasi - immunosupressor,
“Gozalidon” -
xlamidiyga qarshi
vosita,
“Lagoden”-
qonni to'xtatuvchi vosita,
“Rutan"
- interferon
induktori,
“Providin” -
antigipoksant,
“Timortin”
-
immun
sisteinani kuchaytiruvchi vosita,
“Polijel” -
UZI diagnostika uchun
kontakt-gel,
“Katselon” -
so'riladigan jarrohlik ipi,
“Biolon”
—
so'rilmaydigan jarrohlik ipi va h.o.
KATSELON - so rilib
POLIJEL’ - UTD
BIOLON - so'rihnay-
ketadigan jarrohlik ipi
uchun kontakt - gel
digan jarrohlik ipi
124-rasm. Bioorganik kimyo instituti olimlari yaratgan mahsulotlar.
Jahon talablari darajasida ekologik toza va xavfsiz paxta yog’i va
ozuqa-yem olish imkonini beruvchi texnologiya Respublikamizdagi
barcha yog’-moy ekstraksiya zavodlariga joriy qilindi. Institut olimlari
15 ta monografiya va 3300 dan ortiq ilmiy ishlar chop etishgan, o'z
ixtirolariga 100 dan ortiq patent olishgan va hozirda Angliya, Rossiya,
AQSH, Germaniya va Shveytsariyaning yetakchi ilmiy muassasalari
517
xalqaro USD ARS, INTAS, SPDF, SCOPES, STCU ilmiy dasturlar
doirasida hamkorlikda ilmiy izlanisblar olib borishmoqda.
O'zR FA biokimyo instituti tarixi
Ushbu ilmiy muassasa O'lkashunoslik meditsinasi institutining
biokimyo laboratoriyasi va Zoologiya va parazitologiya institutining
biokimyo va biofizika bo'limi asosida 1967-yilda akademik Y.X.
To'raqulov rahbarligida tashkil etilgan.
Asosiy ilmiy yo 'nalishlari:
1. Tireoid gormonlar biosintezi va ta'sir mexanizmi;
2. Rak kasaliikfarida radioaktiv yod izotoplaridan
himoyalamsh;
3. Dorivor moddalami kasallangan to'qimalarga uzatish
mexanizmi.
4. O'rta Osiyo ilonlari zaharidan dorivor fermentlar tayyorlash.
5. Umurtqalilar nerv tizimiga ta'sir etuvchi. omiliarni o'rganish.
6. Turli orgahizmiarda o'stiruvchi gormonlar ta'sirini o'rganish.
Yutuqlari
1964-yilda akad. Y.X. To'raqulov qalqonsimon bez kasallik-
iod yordamida o ’tkazilgan klinik-biokimyobiy ishlari
uchun davlat mukofotiga sazovor bo’lgan, 2002-
yilda O'zR. FA oliy mukofoti
“Al-Xorazmiy”
tnedali bilan taqdirlandi, O’zbekiston biokimyo-
garlar jamiyati raisi bo’lgan. I institut olimlari 1985-
yilda fan va texnika sohasi bo'yicha davlat
mukofoti; 1983, 1985, 1989, 1992-yillarda Abu
Rayhon Beruniy nomidagi davlat mukofoti olishgan.
Akad. T.S. Soatov va
prof. R.S. Salixovlarga
“O'zbekistonda xizmat ko’rsatgan fan arbobi” unvonlari berilgan.
Institut faoliyati davrida 50 fan doktori va 200 fan nomzodlari
tayyorlandi, 3000 ilmiy maqola, shundan 350 ta chet ellarda va 40
monograflya, ularning 3 tasi chet elda nashr qiiingan. Ilmiy salohiyat
75 ilmiy xodimning 1 akademik, 7 fan doktori, 24 fan nomzodi va 6
izlanuvchsi-tadqiqotchtdan iborat.
Izoh: O'zR VM 2012-yil 7-fevraldagi 33~qarori bilan biokimyo
institut О 'zR FA Bioorganik kimyo instituti tarkibiga kiritildi.
518
Q/x o'simiiklarini kim.
himoya vositalari
Xitin hosilalaridan olin-
gan tibbiyot preparatlari
Defoliant “Polidef’ni paxta
dalasida qo'llash natijalari
Do'stlaringiz bilan baham: |
