Tasseming bu modda bilan olib bor"" I eksperimental ishiari natijalari

pecypc 
- Фонд знаний 
“Ломоносов”.
16.http://phisciences.com/ - Patrik  Flanaganning  rasmiy sayti.
Adabiyotlar
457

---

XVI BOB.  KIMYO  TEXNOLOGIYALARI
 
RIVOJLANISH  TARIXI
16.1. Kimyoviy texnologiyalarning о 'ziga xos xususiyatlari.
16.2. Kimyoviy texnologiyalar  rivojining 1- bosqichi.
16.3.  Kimyoviy texnologiyalar  rivojining 2- bosqichi.
16.4.  Kimyoviy texnologiyalar  rivojining 3- bosqichi.
16.5.  Kimyoviy texnologiyalar  rivojining 4-bosqichi.
16.6.  Kimyoviy texnologiyalar  rivojining 5-bosqichi.
16.
7. 
Kimyo fanining  alohida sohalarga tarmoqlanishi.
Kimyo  texnologiyasi
  -   yarim  tayyor  yoki  tayyor  mahsulotlar 
olish  uchun  tabiiy 
materiallar  va  xomashyoni  qayta  ishlashning 
iqtisodiy  tejamkor  va  ekologik  xavfsiz  usullari  va  vositalari  maj- 
rnuidir.  Texnolog-mutaxassislar  materiallar  turi,  xususiyatlari  va 
o'lchamiga  (i982-1985-yillardan  boshlab)  ko'ra  noorganik  modda­
lar,  organik  moddalar  va  nanomateriallar  kabi  texnologiyalariga 
ajratadiiar.
Noorganik  moddalar  texnologiyalari
 
mineral  xomashyo 
asosida  kislotalar,  ishqorlar,  mineral  o 'g ’itlar  ishlab  chiqarishni  o'z 
ichiga oladi.
Organik  moddalar  texnologiyasi
 
neft,  tabiiy  gaz,  ko'mir, 
yonuvchi  organik  materiallami  qayta  ishlash, 
sintetik  polimerlar, 
bo'yoqlar,  dorivor  preparatlar  kabi  moddalar  ishlab  chiqarishni  o'z 
ichiga oladi.
Nanotexnologiyalar
  -  
o 'ta  kichik  o'lchamdagi  (1-100  nm) 
obyekt  va  materiallar  bilan  ishlash  va  jarayonlami  boshqarish 
majmuini  o 'z  ichiga  oladi. 
“Nanotexnologiya”
  atamasini  birinchi 
marta  1974-yilda  Tokio  universiteti  professori  Norio  Taniguti 
qo'llagani  ma'lum,  ammo  uning  aniq  va  rasmiy  tan  olingan  ta'rifi 
hozircha beri'lmagan.
Kimyoviy  texnologiyalarining  vujudga  kelishi  va  rivojlanishi 
kimyo  fani  va  sanoatining  shaldlanish  va  taraqqiyoti  tarixi  bilan 
chambarchas  bog’liq  va  ko'p  hoilarda  ikkala  bo'iimda  ham 
o'xshashlik  aks  etadi.  Shu  sababli  kimyo  texnologiyalariga  kimyo 
fanining va  amaliy kimyoning  tarkibiy  qismi sifatida qaraladi.
458

---

16.1, Kimyo  texnologiyalarming  o'ziga xos xususiyatlari
Kimyo  sanoati  va  texnologiyaiari  bir  qator  o'z  xususiyatlariga
ega:
- odatda, tabiatda bo' imagan moddalami sintez qiladi;
-  birta  xomashyodan  bir  necha  xil  mahsulotlar  yoki  birta 
mahsulot olish uchun bir necha xil xomashyolardan  foydalanadi;
-  mashinasozlik,  aviatsiya,  to'qimachilik,  qurilish  sanoati  va 
boshqa  sohalarning  rivojlanishi  uchun  muhim  bazaviy  ahamiyatga 
ega;
-  qimmat xomashyo  o'rniga arzon va zaxirasi  ko'p xomashyoni
qo'Haydi;
-  insonning  barcha  maishiy  buyumlarga  va  oziq-ovqatlarga 
bo'lgan  ehtiyojlarini  qisman  qondiradi,  inson  hayotini  yengil- 
lashtiradi;
-  o'zining  va  boshqa  sohalar  hosil  qilgan 
texnologik 
chiqindilarm  xomashyo  o'rniga  qo'llab,  yangi  tur  mahsulotlar  ishlab 
chiqaradi va h.o.
- o'z rivojlanish jarayonida:  kimyoviy texnologiya apparatlari va 
jarayonlari;  kimyoviy  texnologiya  jarayonlarini  avtomatlashtirish, 
kompyuterlashtirish,  modellashtirish;  kimyoviy  texnologiya  apparat­
lari  va jarayonlarida  EHM  qo'llash  kabi  yangi  yo'nalishlar  ochilishi 
va taraqqiyotiga  olib  keladi.
Bugungi  kunda jahon  iqtisodiyotida  kimyo  sanoatining  o'raini 
ko'rsatish uchun  2009-yil statistik  ma'lumotlariga murojaat qilamiz:
- kimyo sanoatida  IS mln.  xodimiar  ishlaydi;
- kimyo sanoati 70 mingdan  ortiq turda mahsulot chiqaradi;
- kimyo sanoatida 200 dan ortiq alohida yo'nalishlar mavjud;
-  2009-yilda jahon  kimyo  sanoati  iste'molchilarga  3,7  trillion 
AQSH dollari  qiymatida  mahsulot  yetkazib berdi;
-  jahon  yalpi  mabsulotining 
18  %  kimyo  sanoatiga  to 'g ’ri 
keladi.
Kimvo  sanoatining  yillik  o'sish  sur'ati  4,5-8,1 
%
  tashkil 
etmoqda.  2020-yilda  Yer  shari  aholisi  8  mlrd.  kishiga  yetishini  va 
zaruriy  iste'mol  hajmini  hisobga  olsak,  kimyo  sanoati  rivojlanish 
jarayonini  saqlab  qolish,  jahon  iqtisodiyoti  uchun  majburiy  bo'lib 
qolishi  mumkin.
459

---