Guruhlarda ishlash uchun topshiriq Topshiriq.«Kaskad» texnikasi- ushbu texnologiya g‘oyalar tizimini ishlab chiqishga ko‘mak beradi: Asosiy maqsadi: aniq va ijodiy fikrlash qobiliyatini faollashtirish.
Nazorat va muhokama uchun savollar: 1.Zamonaviy jahon bozori?
2.Jahon bozorining kon'yunkturasi?
3.Jahon tovar bozorida narxning shakllanishi?
4.Jahon narxlari va asosiy tashqi savdo narxlarining turlari?
5.Jahon tovar bozorida narxning shakllanishiga ta'sir qiluvchi omillar tahlili?
6.Kelishuv xizmati xiliga qarab bahoning qanday turlari mavjud?
7. Amaliyotda jahon bozorida o‘z tovarining raqobatbardoshligini oshirish maqsadida qanday chegirmalar qo‘llaniladi?
8. Tovar qanday talablarga javob bersa, tovar narxini jahon narxiga tenglashtirish mumkin?
6-MAVZU. XALQARO TOVAR SAVDOSI VA UNI BOSHQARISH Darsning maqsadi: Xalqaro tovar savdosi va uni boshqarish haqida bilimlarni berish hamda xalqaro iqtisodiy munosobatlar tizimida xalqaro savdo, uning dinamikasi va tarkibi bo‘yicha ko‘nikmalar hosil qilish.
Amaliy mashg‘ulot rejasi. 1.Xalqaro iqtisodiy munosobatlar tizimida xalqaro savdo, uning dinamikasi va tarkibi.
2.Tashqi savdoni davlat tomonidan boshqarish.
3.Tashqi savdo siyosati.
4.Jahon savdosini xalqaro boshqarish.
Darsga oid jihozlar:Markerlar, flamaster, plakatlar, kerakli adabiyotlar, tarqatma materiallar.
Darsning tuzilishi: Tashkiliy daqiqa, guruhlarda ishlash, bahs-munozara, dars yakuni.
Noa'nanaviy amaliy mashg‘ulot: Talablarda yetarli bilim va ko‘nikmalar mavjud.O‘qituvchi buni ”Aqliy hujum” orqali tasdiqlaydi va shundan so‘ng talabalarni guruhlarga bo‘lib, ularga vazifalarini bajarishga ruxsat beradi.
Amaliy mashg‘ulot usuli: Bahs-munozara
Xalqaro savdo nazariyalari. XVI – XIX asrlar davomida buyuk sanoat to‘ntarilishi va yaxlit milliy davlatlarning vujudga kelishi bilan bog‘liq ravishda tashhi savdo operatsiyalar hajmi va nomenklaturasining sezilarli kengayish jarayoni iqtisodchilar oldiga xalqaro iqtisodiy munosabatlarning asosiy ko‘rinishlaridan biri sanalgan xalqaro savdoni nazariy asoslash muammosini qo‘ydi.
Siyosiy iqtisodning asoschilaridan biri shotland professori A. Smit o‘zining “Xalqlar boyligining tabiati va sabablari to‘g‘risidagi tadqiqotlar” deb nomlangan mashxur kitobida mamlakatlar o‘rtasidagi savdoning nazariy modelini yaratishga katta e'tibor berdi, mamlakatlar geografik joylashuvining har- xilligi natijasida u yoki bu tovarlarni ishlab chiqarish xarajatlari bir xil bo‘lmasligi tufayli yuzaga keladigan xalqaro mehnat taqsimoti bu modelning asosini tashkil etadi. Bunda biror mamlakat xorijdan ichki narxga nisbatan past narxda tovar sotib olar ekan, o‘z mamlakatida ma'lum ustunlik natijasida ishlab chiqarish arzon tushadigan tovar tayyorlashni maqsad qiladi. Demak, mamlakatlarning kamroq xarajatlar bilan biror- bir mahsulot ishlab chiqarishga ixtisoslashuvi shu mamlakat uchun qo‘shimcha foyda keltiradi.
D. Rikardoning nisbiy ustunlik nazariyasi.
Ingliz iqtisodchisi D. Rikardo “Siyosiy iqtisod asoslari va soliqqa tortish” asarida A. Smit tamoilini rivojlantirar ekan, mutloq ustunlik yanada umumiyroq modelning xususiy xoli ekanligini ko‘rsatib berdi. Bu model nisbiy ustunlik modeli nomini oldi.
Ma'lumki, har qanday mamlakatning tashqi savdosini miqdoriy va sifat xarakteridagi ko‘rsatkichlar belgilaydi. Xalqaro savdoning asosiy tarkibiy qismi tovarlar eksporti va importi hisoblanadi.
Sanab o‘tilgan tovarlar harakati, kelib chiqashi va belgilangan miqdoriga ko‘ra, quyidagilarni o‘z ichiga oladi.
-hamkor mamlakatlarda amalga oshirilgan, o‘zaro iste'molga mo‘ljallangan oddiy tovarlar olib kirish va olib chiqish:
-uchinchi mamlakatlarga tovarlar reeksport reimporti:
-Ko‘rgazma, yarmarka, salon kabilarda namoyish qilish uchun tovarlarni vaqtincha olib kirish va olib chiqish:
-xom ashyo va yarim fabrikatlarni reeksport- reimport qilish maqsadida uchinchi mamlakatga olib chiqish va qayta ishlash yoki olib chiqilgan mamlakatga qaytadan olib kirish:
-firma ichida tovar va xizmatlarni TMKlarning doirasida ko‘chirilishi (transfert)
Xalqaro savdo: narx belgilash va tashqi savdo balansi. Biror- bir tovarga narx belgilash mexanizmiga bozorda ana shu tovar uchun raqobat muhitining bor- yo‘qligi eng ko‘p ta'sir ko‘rsatadi. Mana shu ko‘rsatkichga asosan quyidagi xalqaro bozor raqobatlarini farqlay olish kerak.
-mukammal (sof) raqobat:
-to‘liq monopoliya:
-monopolistik raqobat:
Jahon narxlarini hisoblashning eng keng tarqalgan usullari, bu to‘liq xarajatlar uslubi va to‘g‘ri xarajatlar usuli sanaladi.
