Tashkilotlar tushunchasi va tasnifi Tashkilot tushunchasi, maqsadi, vazifalari

Notijorat muassasalar, (NTM) - bu iqtisodiy faoliyatning foyda olish maqsadini ko’zlamasdan tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarish uchun tashkil qilinadigan subyektlaridir. NTM faoliyatining asosiy maqsadlari quyidagilar:

- korporativ korxonalar, davlat boshqaruvi idoralari (DBI), xususiy shaxslarga jamoaviy xizmat ko’rsatish;

- aholining ma’lum qatlamlarini ijtimoiy himoyalash.

NTM har xil institusional birliklar(korporativ korxonalar, DBI, tomonidan tashkil qilinishi mumkin.

NTM huquqiy statusi nizom tomonidan belgilanadi, ular mustaqil tashkilotlar bo’ladilar.

NTM ham bozor va nobozor ishlab chiqarishi bilan shug’ullanishlari mumkin:

a) bozor NTM –o’z xarajatlarini to’liq yoki qisman qoplaydilar. Ular bozor xizmatlarini ishlab chiqaradilar. bunday NTMga quyidagilar kiradilar:

- pulli universitetlar , kollejlar, kasalxonalar;

- korxonalarga xizmat ko’rsatuvchi notijorat tashkilotlar (savdo palatalari, ilmiy-ta’qiqot muassasalari, reklama byurosi, tadbirkorlar assosiasiyalari va boshqalar)

b) nobozor NTM – moliyalashtirishning boshqa manbalariga mo’ljalashtirilganlar (badallar, hayriyalar, byudjetdan moliyalashtirish).

Bunday NTM ga quyidagilar kiradi:

- istemolchilar assosiasiyalari, uyushmalar, siyosiy partiyalar, rasionalizatorlik va kashfiyotchilik jamiyatlari, ilmiy va diniy jamiyatlarning shaxsiy a’zolariga xizmat kursatuvchi NTM. Resurslari badallar hisobidan shakllantiriladi ;

- hayriya faoliyati bilan shug’ullanuvchi NTM. Ularning resurslari badallar, hayriya mablag’lari, hukumatning yordam pullari hisobiga shakllantiriladi;

- hukumat tomonidan moliyalashtiriladigan va nazorat qilinadigan NTM - bu muassasalar atrof-muhitini muhofaza qilish, buxgalteriya hisobi

va statistika, sog’liqni saqlash va ta’lim sohasida standartlarni ishlab chiqish bilan shug’ullanadilar. Ular davlat boshqaruvi idoralariga kiradilar.