Tashkilotlar tushunchasi va tasnifi Tashkilot tushunchasi, maqsadi, vazifalari

Virtual korporatsiya - eng yangi tashkiliy shakllardan biri bo’lib, vaqtinchalik asosida tashkil qilinadigan, zamonaviy axborot tizimlari tomonidan resurslardan o’zaro foydalanish, xarajatlarni kamaytirish va bozor imkoniyatlarini kengaytirish maqsadida birlashtirilgan mustaqil kompaniyalar(yetkazib beruvchilar, buyurtmachilar va hattoki sobiq raqiblar)ning tarmog’idan iborat bo’ladi. Virtual korporatsiyaning texnologik poydevorini axborot tarmoqlari tashkil qiladilar, ular “elektron” aloqalarda birlashish va epchil shakllikni amalga oshirishga yordam beradi.

Hozirgi vaqtda konsernlar, xoldinglar va moliyaviy guruhlar firmalar birlashuvining asosiy shakllari bo’ladilar.

Jahon amaliyotida franchayzing ham keng tarqalgan. Bu bir tomondan yirik firma va boshqa tomondan kichik firmalar yoki alohida biznesmenlar o’rtasidagi bitimdir. Ko’rsatib o’tilgan bitimga muvofiq ota kompaniya (franchayzer) firma (franchayzi)ga bitimga tayinlangan shaklda, maxsus ko’rsatilgan joyda ish olib borish huquqini beradi.U kelishilgan xudud doirasida harakat qiluvchi firma yoki tadbirkorni o’zining tovarlari, reklama xizmatlari, biznesning ishlatib bo’lingan texnologiyalari bilan ta’minlash majburiyatini o’ziga oladi. Buning uchun firma kompaniyaga mahalliy sharoitlarni hisobga olish bilan menejment va marketing xizmatlarini ko’rsatish, hamda ushbu kompaniyaga o’z sarmoyasining qandaydir qismini investisiya qilib kiritish majburiyatini oladi. Franchayzi, bo’lajak mijozlar mashhur kompaniyaning mahsulotlari yoki xizmatlaridan foydalanayotganliklarini his qilishlari uchun kompaniya (franchayzer) nomidan firma belgisi sifatida foydalanadi. Bunday bitimning barcha ishtirokchilarini keng jamoatchilik tomonidan tan olinishi, mahsulotlar va xazmatlarni standartlashtirilishi, tijorat imkoniyatlarini kengayishi bunday hamkorlikning afzalliklaridan bo’ladi.

Malakatimiz qonunchiligidagi tijorat konsepsiyasi shartnomasi franchayzing shaklidagi bitimiga mos keladi.

Ta’kidlash kerakki, milliy schyotlar tizimi (MST) -sustem of national account -bozor iqtisodiyotiga ega 150 dan ortiqroq mamlakatlarda mikroiqtisodiy jarayonlarni bayon qilish va tahlil qilish uchun qo’llaniladigan o’zaro bog’langan qo’rsatkichlar va tasniflar tizimiga muvofiq institusional birliklar-institutional units- xo’jalik yurituvchi subyektlarga ajratiladilar, ular o’zlarining nomidan aktivlarga ega bo’lishlari, majburiyatlarini qabul qilishlari, iqtisodiy faoliyat va boshqa birliklar bilan operasiyalarni amalga oshirishlari mumkin.

Institusional birliklar uy xo’jaliklari shakllaridagi yuridik hamda jismoniy shaxslar ( yoki ularning guruhlari) bo’lishi mumkin.

Yuridik shaxslar bo’lgan institusional birliklarga quyidagilar kiradi:

- korporatsiyalar;

- davlat boshqaruvi idoralari;

- notijorat muassasalar.