Ташиш жараёни ҳақида умумий маълумот

Ўзбекистон Республикаси темир йўл Устави (қуйида Устав деб юритилади), ҳамда Уставга мувофиқ нашр этиладиган ва темир йўли юк жўнатувчилар ва юк олувчилар учун мажбурий бўлган юкларни ташиш шароитларини (норматив ҳуқуқий актларни) ўз ичига олган темир йўл транспортида юкларни ташиш Қоидалари (қуйида юкларни ташиш Қоидалари деб юритилади) ҳисобланади. Халқаро қатновларда юк ва тижорат ишларини ҳуқуқий асоси Ўзбекистон Республикасини бошқа давлатлар билан белгиланган тартибда тузган шартномалари ҳисобанади. Бу ҳақида Қонунининг 2-моддаси 4-бандида алоҳида белгилаб қўйилган “Агар Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартномаларида Ўзбекистон Республикасинининг темир йўл транспорти қонун ҳужжатларида назарда тутилганидан бошқача қоидалар белгиланган бўлса, халқаро шартнома қоидалари қўлланилади”. Агар бундай шартномалар бўлмаган тақдирда халқаро қатновларда юк ва тижорат ишларини ҳуқуқий асоси Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик Кодекси, Қонун, Устав ва бошқа қонун ҳужжатлари ҳисобланади. Юк ва тижорат ишларининг мазмуни қуйидагилар:
а) юк ташиш учун бюртманомаларни юк жўнатувчилардан қабул қилиб олиш ва уларни қайта ишлаш;
б) юкларни ташишга қабул қилиш олиш ва уларни юк олувчиларга топшириш;
в) юк ҳужжатларини расмийлаштириш;
г) ортиш – тушириш ишларини механизациялаш ва комплекс механизациялаш;
д) амалдаги тарифлар асосида ташиш кира ҳақларини ҳисоблаш ва ундириш;
е) ташилаётган юкларни асрашни таъминлаш;
ё) тез бузилувчан юкларни ташишни ташкил этиш;
ж) транспорт - экспедиция хизматлари кўрсатиш, ижара ва шарт-нома ишлари;
з) темир йўл шохобча йўлларига хизмат кўрсатиш;
и) назорат – тафтиш ишларини ташкил этиш
й) юк ва тижорат операцияларини бажаришда ва юкларни ташишда ҳаракат хавфсизлигини, меҳнат ва атроф муҳит муҳофазасини таъминлаш
к) юк ва тижорат ишларини бошқаришни автоматизациялаш, янги ахборот технологияларни жорий қилиш, ҳисобланади.
Темир йўл транспортида сервис хизматлари тизимини яратиш темир йўлида юк ва тижорат ишларини анча яхшилаш, юк жўнатувчиларга, юк олувчиларга, темир йўл шохобча йўлидан фойдаланувчиларга ва унинг эгаларига ва темир йўл ҳаракатдаги составлари мулкдорларига транспорт хизмати кўрсатиш сифатини юксалтириш имкониятини яратади.