Ташиш жараёни ҳақида умумий маълумот

Юк ва тижорат операциялари. Юк ва тижорат операцияларини бажариш ташиш жараёнидаги энг муҳим операцияларни ташкил этади.
Юк операциялари – юкларни омборларда транспорт воситалари (вагон автомобил ва бошқаларга) га ортиш ва улардан юкларни омборларга тушириш, турли кенгликдаги изли темир йўлларнинг туташиш пунктларида юкларни вагонлардан вагонларга қайта юклаш, бир транспорт туридан бошқа транспорт турига юкларни қайта юклаш (бевосита операциялар), юкларни сонини ёки массасини аниқлаш учун омбор ичида юкларни ташиш ва бошқалардан иборат.
Тижорат операциялари – ташиш ва ўтказиш (передаточных) ҳужжатларини тузиш ва қайта ишлашдан, ҳисоб – ҳисобот ҳужжатларини расмийлаштиришдан, темир йўлида ва бошқа транспорт турлари иштирокида юк ташиш учун барча турдаги ҳақларни ва йиғимларни ундиришдан иборат. Бундан ташқари турли юкларни ташишга вагонларни тайёрлаш ва уларни тижорий муносабатдаги кўриги, юк жўнатувчиларга ва юк олувчиларга транспорт – экспедиция хизматларини кўрсатиш, шартномавий ишларни амалга ошириш, юкларни тортиш, вагон ва контейнерларни пломбалаш, очиқ ҳаракатдаги составларга юкларни ортиш билан боғлиқ ҳужжатларни тузиш ва асраш каби ишлар ҳам тижорат операцияларига масуб бўлади.
Юк ва тижорат ишларининг мазмуни. Юк ва тижорат ишлари ташиш жараёнининг, хусусан дасталбки ва охирги операциялари, юкларни ташишга қабул қилиб олиш ва ортиш билан, тушириш ва юк олувчига юкларни топшириш билан боғлиқ бўлган комплекс масалаларни ўз ичига олади. Шунингдек юк ва тижорат ишларига: юкларни ташиш шартлари ва қоидаларини ишлаб чиқиш ва уларга амал қилиш; юкларни ташиш жараёнида асрашни таъминлаш; илғор юк ташиш турларини (пакетларда, контейнерларда) ташкил этиш; ортиш – тушириш ишларини механизациялаш ва комлекс механизациялаш; юкларни қайта адреслаш; тижорат кўриги пунктлари ишларини ташкил этиш; бошқа транспорт турлари билан ўзаро ҳамкорлик қилиш ва бошқа жуда кўп сонли ишлар ҳам мансуб бўлади.
Юк ва тижорат ишларини ҳуқуқий асоси “Темир йўл транспорти тўғрисида” ги Ўзбекистон Республикаси Қонуни (қуйида Қонун деб юритилади),