Tash pmi no’kis filiali Mediko profilaktika fakulteti

Tash PMI No’kis filiali

Mediko profilaktika fakulteti

114-topar talabasi

Abatbaeva Mexribannin’

Anatomiya pa’ninen tayarlag’an

O’z-betinshe

jumisi

Tema: Limfa sistemasinin’ rawajlaniwi, sirtqi ortaliq socialliq-bioximiyaliq ta’siri

• Reje:
• Limfa sistemasi
• Limfa sistemasinin’ rawajlaniwi
• Limfa tamirlari ha’m tu’yinlerdin’ tarqaliw nizamliqlari
• Limfa sistemasina sirtqi ortaliqtin’ ta’siri

Limfa sistemasi (systema lymphaticum) –toqima suyuqlig’in sorip limfa payda qiliw ha’m oni vena sistemasina alip bariw waziypasin orinlaydi. Ol vena sistemasinin’ ja’rdemshi bo’limi bolip, du’zilisi ta’repten og’an uqsaydi.

Limfa(lympha-taza suw) bul ren’siz suyiqliq bolip qurami plazmag’a uqsas beloklardin’ kolloid eritpeleri, kletka elementleri menen birge toqimada zat almasiwinda payda bolg’an ha’r qiyli zatlar, mikroorganizmler, o’li kletkalardan ibarat boladi.

• Limfa sistemasi venadan parqlanadi:
• Vena sistemasi arteriyalar menen qosiladi, limfa sistemasinin’ baslaniw bo’limi jawiq limfa kapillarlari bolip, orayliq vena sistemasina quyiladi.
• Limfa tamirlar ortasinda limfa tu’yinleri boladi.

Limfa kapillarlari bas ha’m arqa miy, olardin’ perdelerinde, shemirshekler, ko’zdin’ shax perdesi ha’m ga’whari, ishqi qulaq, teri ha’m silekey perdeler epiteliyasi, talaq parenximasi, su’yek iliginde bolmaydi.

1.Alip keliwshi limfa tamirlar, 2.Tugin perdesi, 3.Trabekulalar, 4.sinuslar, 7.jumsaq baylawshilar, 8.Tuyin da’rwazasi 9.Alip ketiwshi limfa tamirlar, 10.Vena, 11.Arteriya, 12.Aqirg’I bosliq sinus, 13.Miy qabati, 14. qabiq qabati, 15.limfa tuyinlerinin’ arteriya ha’m venalari, 16.tamirlar, 17.limfa tuyinleri,

Limfa sistemasinin’ rawajlaniwi ha’m jasqa qaray o’zgeriwi

• Rawajlaniwdin’ 6-ha’ptesinde payda bolip atirg’an iri venalar qasinda mezodermadan tirqish ta’rizli bosliqlar payda boladi. Ol keyinshelik endoteliy kletkalarina aynaladi. Bul tirqishlar qosilip limfa qapshalarin payda qiladi. Birinshi bolip on’ ha’m shep moyintiriq limfa qapshalari payda boladi. Ha’mile denesinin’ arqa diywalinda jaylasqan qapshalar shinjirinin’ qosiliwinan ko’kirek limfa joli payda boladi.

• Ko’kirek limfa joli embrionnin’ 9-ha’ptesinde shep moyintiriq qapshasina ashiladi.Shep ha’m on’ moyintiriq ha’m omiraw asti qapshalari moyin venalari menen birigedi. Jup jambas limfa qapshalarinan shanaq ha’m ayaq limfa tamirlari payda boladi. Jan’a tuwilg’an na’restelerde limfa kapillarlari diametri ken’ boladi. Olar qoyiw torlar payda qiladi, olardin’ limfa tamirlarinda klapanlar jaqsi rawajlanbag’an bolip, onin’ rawajlaniwi 13-16 jaslarda tawsiladi.

Limfa tamirlarinin’ ha’m tu’yinlerinin’ tarqaliw nizamliqlari

• Limfa sistemasinin’ u’lken bo’liminde limfa awirliq ku’shine qarsi ag’adi
• Denenin’ limfa tamirlari ju’ze ha’m shuqir gruppalarg’a bo’linedi
• Barliq limfa tamirlari baslang’an jerinen limfa tu’yinine shekem qisqa jol menen bag’darlanadi
• Dene limfa tamirlari su’yeklerge parallel bag’darlanadi
• Limfa tu’yinleri somatik ha’m vistseral toparlarg’a bo’linedi
• Somatik limfa tu’yinleri ha’reketshen’ bo’limlerde jaylasadi
• Vistseral limfa tu’yinleri ishki ag’zalar da’rwazasi bo’liminde jaylasadi
• Denenin’ ko’birek alding’i bo’liminde ko’birek jaylasqan

Limfa tu’yinlerinin’ asqiniwi

• Limfa tu’yinlerinin’ asqiniwi aktiv ha’m xronik boladi. O’tkir process keselliktin’ klinik ko’rinisi menen dawam etip, xirurgiyaliq jol menen emlenedi. Limfa tu’yinleri ya’ki limfadenittin’ asqiniwi o’tkir ha’m xronik esaplanadi.Limfadenit ha’r tu’rli mug’dardag’I irin’li mikroorganizmler(stafilokokklar, streptokokklar) olardin’ toksinleri ha’m toqimalardag’I irin’li process kesellikdin’ oshag’I esaplanadi.

Limfadenittin’ rawajlaniwi

Birinshiden Infekciya ta’siri

Bakteriyalar ta’siri

Viruslar ta’siri

Mikroorganizmler ta’siri

Limfa sistemasina ta’sirler

• Limfa t tuyinlerinin’ o’zgeriwshen’ligi sistemali kesellikler menen baylanisli boliwi mu’mkin. Limfa tuyinlerinin’ asqiniwi revmatik artrit, turli autoimmun kesellikle r ushiraydi. Autoimmun processlerde teri ren’I o’zgeredi, temperatura reaksiyasi, uluwma salamatliqtin’ jamanlasiwi gu’zetiledi. Usi belgiler a’meliyatta diyagnoz qoyiwg’a ja’rdem beredi.

Paydalanilg’an adebiyatlar

• “Adam anatomiyasi’ pa’ninen a’meliy sabaqlar ushi’n oqi’wli’q” Ahmedov.A.G’. /No’kis./ “Bilim”. 2015.
• “Atlas adam anatomiyasi’ ” F.Netter. /Moskva./GEOTAR*MED. 2003.
• “Adam anatomiyasi’ “ Sapin.M.R. /Nikityuk.D.B. / Revazov.V.S. /Moskva/ Medicina/ 2001.

DIQQATIN’IZ USHIN RAXMET!!!

DIQQATIN’IZ USHIN RAXMET!!!