Tasdiqlayman” O`quv ishlari bo’yicha Direktor o`rinbosari

Tayanch so’z va iboralar: o'zak, negiz, qo’shimcha, yasovchi qo’shimcha, shakl yasovchi qo’shimcha, qo’shimchalar qo'shilish tartibi, tovush ortirilishi, tovush tushib qolishi, tovush o'zgarishi, kelishik qo’shimchalarining belgili qo'llanishi, belgisiz ishlatilishi, qaratqich kelishigi, tushum kelishigi, xususiylik, aniqlik.
O'zbek tili o'z xususiyatiga ko'ra agglyutinativ tillar turkumiga kiradi. Agglyutinativ tillarni flektivffors, rus, hind, arab, polyak, ukrain, nemis, ingliz) tillaridan farqi shundaki, bu tillarda soz asosini (o'zakni) mustaqil qo'llash mumkin, ularga qo'shiladigan qoshiMchalarning har biri bir ma'ni ifodasi uchun ishlatiladi, turlanishda yagona tizimga ega, granimatikjins kategoriyasi yo'q, old qo’shimchalar yo'q. O'zbek tilidagi so'zni ma’noli qismlarga bo'lish mumkin.

Masalan: o’quvchilarmiz so'zida 2 ta yasovchi, 2 ta shakl hosil qiluvchi qo’shimchalar bor. Ularni olib tashlasak ham so'zning o'zagi mustaqil ma'no bildiraveradi. o'qi +v+chi+lar+miz. Fanda bular so'zning manoli qismlari, ya'ni morfemalar deyiladi.

Morfemalar ikkiga bo'linadi; o'zak va qo’shimchalarga.

Ana shi qismlar varcha so’zda uchraydi. O'zak va qo’shimchalarni bir-biriga qo'shib yahgi so'z hosil qilish hollari ko'plab uchraydi. Lekin, ularni qo'shish jarayonida tovush o'zgarishi, tushishi, ortilishi kuzatiladi. Bu hodisa o'zining maxsus qonuniyatlariga ega.