«tasdiqlayman» Urganch tumani tarmoqli texnikumi direktori Z. Saidniyozova

a

b

51-rasm

2. 
   Reostatlar elektr zanjirdagi tok kuchini va kuchlanishini rostlash yoki cheklash uc hun xizmat qiladigan asboblardir. Teatr yoki kino zalida lampalar asta-
   

sekin o'chishigazanjirdagi tokni kamaytirish orqali erishish mumkin. Tramvay yoki trollebu s haydovchisi mashinani o'rnidan qo'zg'atayotganda elektr dvigateldagi tokni sekin-
asta oshira borishikerak. Aks holda, mashina kuchli siltanib, birdan tezlashib ketadi.
52- a rasmda g'ilofi olingan reostatning tashqi ko'rinishi tasvirlangan. Issiqqa bardosh beradigan asos 1 ga katta solishtirma qarshilikli materialdan tayyorlangan sim 2 o'ralgan. Simning uchlari K1 va K2 klemmalarga mahkamlangan. K3 klemmaga ulangan yo'naltiriuvchi sterjen 3 bo'ylab izolyatsiyalovchi materialdan tayyorlangan surgich 4 harakatlanadi. Unga reostat o'ramlari bo'yicha sirpanuvchi kontakt 5 ulangan. Reostat tok kuchi rostlanadigan zanjirga K1 va K3 klemmalar orqali ulunadi. Reostatning zanjirga
ulangan qismi K1 klemmadan boshlanadi va sterjen 3 orqali K3 klemma bilan tutashtirilgan kontakt 5 da tugaydi. Tok urushidan saqlanish uchun reostat g'ilof bilan berkitiladi. K1, K2 va K3 klemmalarning tashqi qismi, shuningdek, surgichning yuqori qismi izolyatsiyalovchi materialdan qilingan. 52-b rasmda reostatning zanjirga ulanish sxemasi ko'rsatilgan.

3. 
   Potensiometr kuchlanishni rostlash uchun ulanadigan reostatdir. Potensiometrni ulash sxemasi 53-a rasmda ko'rsatilgan.
   

Potensiometr chulg'ami bo'ylab kuchi I ga teng bo'lgan tok o'tadi. K1 klemma va surgich orasidagi, binobarin, K3 klemmadagi kuchlanishni Om qonunidan foydalanib aniqlash

mumkin: bo'lgani uchun U=IR bo'ladi. Surgichning vaziyatini o'zgartirib, chulg'amning kuchlanish olinadigan qismning R qarshiligini o'zgartirish mumkin. 53-b rasmda karkasi halqasimon, surilgichi esa halqa markazidan o'tadigan o'q atrofida aylanadigan potensiometr tasvirlangan.

4.