«tasdiqlayman» Urganch tumani tarmoqli texnikumi direktori Z. Saidniyozova

Elektrostatik maydondagi о‘tkazgichlar.


Reja:

1. 
   О‘tkazgichlarning elektr sig‘imi.
   
2. 
   Har xil geometrik shaklli kondensatorlar sig‘imi.
   
3. 
   Elektr zaryadlarining о‘zaro ta’sir energiyasi.
   
4. 
   Elektr maydon energiya zichligi.
   

Tayanch tushunchalar: induksiyalangan zaryadlar, о‘tkazgichning elektr sig‘imi, kondensatorlar.

Tashqi elektrostatik maydon ta’sirida, о‘tkazgichdagi mavjud zaryadlarni musbat va manfiy sirt zaryadlarga ajratish hodisasi elektrostatik induksiya yoki ta’sir orqali zaryadlash deyiladi. Hosil bо‘lgan zaryadlar induksiyalangan zaryadlar deb ataladi.

Elektrostatik maydonga kiritilgan о‘tkazgichdagi induksiyalangan zaryadlar maydonning


manzarasini о‘zgartiradi.

(E  const )

1. 
   rasm Metall sharning elektrostatik maydonni deformatsiyalashi va 2- rasm. О‘tkazgichning nuqtaviy zaryad elektrostatik maydonini deformatsiyalashi.
   

О‘tkazgichning potensiali q zaryadga proporsional bо‘ladi. Shu zaryadning potensialga nisbati о‘zgarmas kattalikdir, u о‘tkazgichning zaryad tо‘plash xususiyatini belgilaydi va о‘tkazgichning elektr sig‘imi deb ataladi.

Shunday qilib, yakkalangan о‘tkazgichning elektr sig‘imi deb, uning potensialini bir birlikka о‘zgartirish uchun zarur bо‘lgan zaryadga miqdor jihatdan teng fizik kattalikka aytiladi.
Amalda, nisbatan kichik o‘lchamlariga qaramay, yetarlicha zaryadlarni o‘zida yig‘a oladigan qurilmalar kondensatorlar deb ataladi.
Kondensator ikkita parallel o‘tkazgich qatlamidan iborat bo‘lib, ularda qarama-qarshi ishorali zaryadlar to‘planadi. Qoplamalar orasida dielektrik modda bo‘ladi.
Kondensator qoplamalari ikkita yassi plastinkadan, ikkita koaksial tsilindrdan yoki ikkita kontsentrik sferadan iborat bo‘lishi mumkin va ular shakliga binoan yassi, tsilindrikyokisferik kondensatorlar deb ataladi.
Odatda kondensatordagi elektr maydoni kuch chiziqlari bir qoplamada boshlanib, ikkinchisida tugaydi.