“tasdiqlayman” O„quv va tarbiyaviy ishlar bo„yicha direktor o„rinbosari dots. Z. A. Qarshiyev

---

O„ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT 
TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI 
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
 MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
SAMARQAND FILIALI

 
“TASDIQLAYMAN”
O„quv va tarbiyaviy ishlar bo„yicha direktor o„rinbosari
dots. Z.A.Qarshiyev ________
“_” ___2022 yil

“AXBOROT XAVFSIZLIGI” KAFEDRASI
 Fan: INDIVIDUAL LOYIHA HISOBOTINI TAYYORLASH VA 
RASMIYLASHTIRISH TARTIBI

MAVZU: 
Avtotexxizmat” ma‟lumotlar bazasini 
shakllantirish
(foydalanuvchi interfeysi bilan)
Guruh: KIS 204-18
 Talaba:Mamarajabov S

Samarqand – 2022 

---

Avtotexxizmat” ma‟lumotlar bazasini shakllantirish
AVTOMOBILLARGA TEXNIK XIZMAT KO‟RSATISH SOHASINI 
RIVOJLANTIRISH
1.1. Xizmat ko‟rsatish sohasini rivojlantirish dasturi ijrosini ta‟minlash. 
Xabaringiz bor mamlakatimizda olib borilayotgan ijtimoiy siyosatning ustuvor 
yo„nalishlaridan biri, bu kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish 
hisobiga aholi daromadolarini va ularning turmush darajasini oshirishga erishish 
hisoblanadi. 
Bu borada amaliyotda joriy qilinayotgan choralardan ko„rinib turibdiki bugungi 
kunda kam xarajat qilgan holda ushbu sohada qisqa muddatlarda daromadlar olish 
mumkin. Xususan bugungi kunda xizmatlar sohasining bir necha yo„nalishlarini shu 
jumladan, aloqa, moliya, transport, qurilish, turizm xizmatlari va savdo sohalarini 
misol keltirish mumkin. 
Bugungi kunda aholining farovon va qulay sharoitda hayot kechirishlari uchun 
xizmatlar sohasida bir qator qulayliklar ta'minlab berilmoqda. Natijada 
mamlakatimizning qishloq joylarida servis infratuzilmasining rivojlanishi evaziga 
qishloq 
aholisining 
yashash 
tarzi 
shahar 
aholisining 
yashash 
tarziga 
yaqinlashmoqda. 
Bugungi kun zamon talablaridan kelib chiqib, sohani rivojlantirish maqsadida, 
O„zbekiston Respublikasi Prezidentining “2012-2016 yillarda O„zbekiston 
Respublikasida xizmat ko„rsatish sohasini rivojlantirish dasturi to„g„risi”gi hamda 
“2013-2016 yillarda qishloq joylarda xizmat ko„rsatish va servis sohasini jadal 
rivojlantirish yuzasidan qo„shimcha chora-tadbirlar to„g„risida”gi Qarorlari qabul 
qilindi. Xizmatlar ko„rsatish va servis sohasini rivojlantirish maqsadida amalga 
oshirilayotgan dasturlar va chora-tadbirlar natijasida sohaning YAIMdagi ulushi 
sezilarli darajada o„sdi. Ushbu ko„rsatkich 2011 yilda 50,5 % ni tashkil etgan 
bo„lsa, bugungi kunda 54,5% ni tashkil etishi kutilmoqda. Sohada band bo„lganlar 
bugungi kunda jami band aholining 50% dan ortig„ini tashkil qiladi. 

---

Bugungi kunda faoliyat yuritayotgan kichik biznes subyektlarining 80,4 mingtasini 
yoki 81%i aynan xizmat ko„rsatish sohasida faoliyat yuritmoqda. Respublika 
bo„yicha sohada faoliyat yuritayotgan 2 mingdan ortiq korxonalar dastur doirasida 
belgilangan imtiyozlardan foydalanmoqda. Dasturlarni amalga oshirish hisobiga 
jami xizmatlar xajmi 1,7 barobar, aholi jon boshiga xizmatlar esa 1,6 barobarga 
oshgan. Sohada rivojlanishning asosiy yuqori suratlari moliya, qurilish, sog„liqni 
saqlash, aloqa va axborotlashtirish, kompyuterda dasturlash, qishloq xo„jaligi 
texnikalariga texnik xizmat ko„rsatish va ta'mirlash hamda maishiy xizmatlarida 
kuzatiladi. Alohida shuni ta'kidlab o„tish lozim, soha o„sishiga ta'sir ko„rsatayotgan 
asosiy omillardan biri bu kichik biznes sohasiga yaratib berilayotgan qulayliklar, 
imkoniyatlar, qulay investitsion iqlim hamda tijorat banklari tomonidan 
ajratilayotgan kredit mablag„lari hisoblanadi. 
Misol tariqasida aytish mumkinki, sohada faoliyat yuritayotgan subyektlarga 2012-
2015 yillar mobaynida 4 trln 167,5 mlrd. so„m kredit mablag„lari ajratilgan. 
Shuningdek xudularni ijtimoiy iqtisodiy rivojlantirish dasturlari amalga oshirilishi 
natijasida hisobot davrida 51,9 mingta loyiha amalga oshirilgan. 
Bundan tashqari qishloq joylarda hamda namunaviy loyihalar asosida qurilgan uy 
joylar massivlarida xizmatlar va servis sohasini rivojlantirish yuzasidan 2013-2015 
yillar mobaynida qariyib 22 mingdan ortiq loyihalar ishga tushirildi. Bundan 
tashqari xizmat ko'rsatish sohasida bir qancha imtiyozlar tadbirkorlar uchun 
qulaylik tug‟dirmoqda. Shu jumladan, hozirgi kunda xizmat ko'rsatish faoliyati 
uchun tadbirkorlarga ish joyi uchun o‟rinlar ajratish, ularni yanada qo‟llab 
quvvatlash, hamda ularga imtiyozli ravishda mikrokreditlar ajratish ta‟minlangan. 
Ma‟lumki, xizmat ko„rsatish va servis sohasini rivojlantirish bugungi kunda muhim 
ahamiyat kasb etmoqda. Vazirlar Mahkamasining 2011 yil yakunlariga 
bag„ishlangan yig„ilishida bu soha iqtisodiyotning yuksalishiga, aholi bandligi va 
daromadlari oshishiga sezilarli darajada ijobiy ta‟sir ko„rsatishi, ammo uni 
kengaytirishda foydalanilmayotgan katta imkoniyatlar borligi ta‟kidlandi. 
Hukumatga xizmat ko„rsatish va servis sohasini rivojlantirish bo„yicha 2012-2016 
yillarga mo„ljallangan dastur loyihasini tayyorlash, bunda mamlakatimiz yalpi ichki 

---

mahsuloti tarkibida soha ulushini 54-56 foizga yetkazishni ko„zda tutish vazifasi 
yuklandi. Xizmat ko„rsatish va servis sohasini rivojlantirish nafaqat yangi ish 
o„rinlarini yaratadi, bandlikni ta‟minlaydi, ayni chog„da aholi turmush madaniyatini 
ham yuksaltiradi. O„zLiDeP o„z dasturida bu muhim soha rivojiga munosib hissa 
qo„shishni asosiy vazifalar sifatida belgilagan edi. Xo„sh, liberallarning mahalliy 
Kengashlardagi deputatlari bu masalada qanday tashabbuslar bilan chiqmoqda? 
Angren shahri misolida qaraydigan bo„lsak, bu sohada 2011 yilda 78 ta (184 
ta ish o„rni) savdo va umumiy ovqatlanish, kiyim tikish, sartaroshxona, poyabzal 
ta‟mirlash, suratxona, mehmonxona, maishiy texnikalar va avtomobillarni sozlash 
shoxobchasi tashkil etilgan. Joriy yilda esa 65 ta xizmat ko„rsatish va servis 
shoxobchasi (178 ta ish o„rni) yaratish ko„zda tutilgan. Ko„rinib turibdiki, sohaga 
oid ko„rsatkich shaharda yildan-yilga kamayib borayapti. Angren shahrida 170 
ming aholi istiqomat qiladi. Ammo 2010-2011 yillar davomida guzar shaklida bor- 
yo„g„i bitta savdo shoxobchasi ochilgan. O„tgan yili kiyim-kechaklarni kimyoviy 
tozalash bo„yicha shoxobcha umuman tashkil etilmagan. Xizmat ko„rsatish va 
servisni rivojlantirish borasida kamchiliklar oz emas. Shahar hokimligi apparati 
ularni bartaraf etishga imkon qadar harakat qilayapti. Ammo O„zbekiston Liberal- 
demokratik partiyasi o„zDasturida «Partiya xizmat ko„rsatish sohasini 
rivojlantirishga va uning iqtisodiyotdagi o„rnini oshirishga alohida e‟tibor beradi» 
deb belgilab qo„ygan. Shu bois partiyaning Angren shahridagi faollari, deputatlari 
bu borada nima ish qilayapti, sohani rivojlantirishga qanday hissa qo„shayapti, 
degan savol tug„iladi. Yaqinda xalq deputatlari Angren shahar Kengashining 2011 
yilda o„tgan 5 ta, joriy yildagi 2 ta sessiyasi kun tartibidagi masalalarni ko„zdan 
kechirdik. Biroq ularning ichida xizmat ko„rsatish va servis sohasini rivojlantirish 
masalasi muhokama etilmagan. Shahar Kengashidagi 14 nafar liberal deputat, 
hoynahoy, bu borada hokimiyat qabul qilgan Dastur bor, shu yetadi-da, deb 
o„ylagan ko„rinadi. Sohani rivojlantirishga hukumat darajasida e‟tibor 
qaratilayotgan bir paytda Angrendagi liberal deputatlarning tomoshabin bo„lib 
turishi nimadan dalolat beradi? Shaharda xizmat ko„rsatish va servis sohasini 
yanada rivojlantirish bo„yicha takliflar bilan chiqish, sohaga oid qonun hujjatlari 

---

ijrosi ustidan deputatlik nazorati o„rnatish, mutasaddi rahbarlarning hisobotlarini 
eshitish, shu asosda tegishli chora-tadbirlar ishlab chiqish ularning zimmasidagi 
vazifa emasmi?! Bundan tashqari, tadbirkorlarga sohada yaratilgan imtiyoz va 
afzalliklarning ahamiyatini tushuntirish yuzasidan O„zLiDeP shahar kengashi 
muayyan amaliy tadbirlar tashkil etmagan. Shahar Kengashining o„tgan yilgi 
sessiyalarida O„zXDP deputatlik guruhi a‟zolarining tashabbusi bilan bir qator 
masala lar muhokama qilindi. «Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish 
masalalari» bo„yicha doimiy komissiya raisi, deputat Bakir Rasulov tomonidan 
shahar Kengashi sessiyasiga «Chiqindilar to„g„risida»gi qonunning yirik sanoat 
korxonalari tomonidan ijro etilishini «Angren issiqlik stansiyasi» va «Yangi Angren 
issiqlik stansiyasi» misolida o„rganish yakunlari bo„yicha, Angren shahrida yosh 
oilalarni uy-joy bilan ta‟minlashda «Yosh oilalarni moddiy va ma‟naviy qo„llab-
quvvatlashga doir qo„shimcha chora-tadbirlar to„g„risida»gi Farmonining ijrosi 
to„g„risidagi masalalar shular jumlasidandir. Xizmat ko„rsatish va servisni 
rivojlantirish borasida katta va‟dalarni bergan liberal deputatlar esa hamon xotirjam 
yurishibdi. Ehtimol ular bu borada kamchilik yo„q, deb o„ylashayotgandir. Qanday 
kamchilik va muammo borligini bilish uchun liberal deputatlar sohani chuqurroq 
o„rganishlari lozim. 
Xozirgi davr avtomobil sanoati rivojlanishi barobarida ishlab chiqarilgan 
avtomobillarni texnik qarovdan o‟tkazish va sifatli xizmat ko‟rsatish davr talabiga 
aylanib qoldi. Har qanday avtomobillarga texnik xizmat ko‟rsatish stantsiyalarida 
bajariladigan ish unumi xorijda va o‟zimizda ishlab chiqariladigan yengil 
avtomobillarni texnik xolatini yaxshi saqlash, ekspluatatsiya davrini uzaytirishni 
taqozo qiladi. ATXKS larda har qanday mijozni talabini to‟liq qondirilishi ularni 
avtomobillariga sifatli texnik servis ishlarini bajarish orqali raqobatbardosh texnik 
servis stansiyalariga aylanishi mumkun. Biz bu mavzu orqali xozirgi kunda 
avtomobillarni siffatli texnik servis ishlariga ta‟sir etuvchi ommillarni 
avtomobillarga texnik xizma ko‟rsatish stantsiyalari misolida tadqiqot ishlarini olib 
bordik. Mavzuning dolzarbligi shaxar va qishloq joylarida faoliyat yuritayotgan 
texnik xizmat ko‟rsatish stantsiyalari va kichik servis markazlarini tadqiqot qilish 

---

natijasida, yengil avtomobillarga sifatli texnik servis ishlariga ta‟sir ko‟rsatuvchi 
ommilar aniqlandi. Bularga birinchi navbatda avtomobillarga texnik xizmat 
ko‟rsatish stantsiyalarida muxandis mutaxasxislarni yetishmasligi, zamonaviy 
kompyuter diagnostikalash jixozlarini kamligi, ekspluatatsiya davrida buzilgan ba‟zi 
bir detallarni sifati yaxshimasligi xozirgi kunda texnik xizmat ko‟rsatish 
stantsiyalarida sifatli texnik xizmat ko‟rsatishga ta‟sir ko‟rsatmoqda. Biz tadqiqot 
ishlarini yengil avtomobilda uchraydigan nosozliklar (Matiz, Neksiya) misolida, 
ko‟proq qaysi ehtiyot qismlarga bo‟lgan talab ko‟pligi, ishlab chiqarilgan ehtiyot 
qismlari ishonchliligini mutaxasislar yordamida aniqlash va tavsiyalar ishlab 
chiqishdan iborat. 
2017 yil II-IV oylardagi avtomobillarga texnik xizmat ko‟rsatish stantsiyasida 
avtomobil ehtiyot qismlarida uchrayotgan nosozliklarni aniqlash. 
1-jadval 
№ Nazoratostidagidetallarnomi 
Soni 
Tadqiqot olib borilgan texnik 
xizmat ko‟rsatish stansiyasi 
1 
Oldingi g‟ildirak gupchadi 
34 
3-ATXKS, Roxat ATXKS 
2 
Sovitish radiator 
8 
3-ATXKS, Roxat ATXKS 
3 
Amartizator 
23 
3-ATXKS, Roxat ATXKS 
4 
Tormoz tiziml nakladkasi 
86 
3-ATXKS, Roxat ATXKS 
5 
Uzatmalar qutisi shesterniyalar juftligi 
17 
3-ATXKS, Roxat ATXKS 
6 
O‟t oldirish shamlari 
124 3-ATXKS, Roxat ATXKS 
7 
Tashqi podshipnik 
79 
3-ATXKS, Roxat ATXKS 
8 
Orqa g‟ildirak tormozi ishchi silindri 
42 
3-ATXKS, Roxat ATXKS 
9 
Moy filtiri 
278 3-ATXKS, Roxat ATXKS 
10 Xavo filtri 
27 
3-ATXKS, Roxat ATXKS 
Jami: 
715 

---

1.2-