Tasdiqlayman” O`quv va tarbiya ishlari bo’yicha director o`rinbosari t f. n. O`. R. Fayziyeva “ ” 2019 yil Kafedra: 1-tibbiy biologik fanlar fan: farmakologiya m- xolinoreseptorlarga ta`sir etuvchi vositalar

Atropinni glaukomada qo’llab bo’lmaydi!

Atropin organizmda – anchagina tez parchalansa ham, M-xolinoreseptorlarda uzoq ushlanib qoladi. Shuning uchun ham uning ta’siri davomli bo’ladi. Masalan: akkomadasiya paralichi 2 –3 kun, qorachiqning kengayishi 5-6 kun davom etadi. Atropin ta’sirini M- xolinomimetiklar va antixolinesteraz vositalar bilan yo`qotib bo’lmaydi, ya’ni antagonizm bir tomonli.

SKOPOLAMIN (Scopolamini hydrobromidum) – Skopin va trop kislotasining murakkab efiri.

Atropinga o’xshash alkaloid bo’lib, M-xolinoreseptorlarni qamal qiladi. Atropindan farqli o’laroq skopolamin ko’zga va bezlar sekresiyasiga kuchli ta’sir etadi, lekin ta’sir davomliligi atropinga nisbatan kamroq. MNS ga bo’lgan ta’siri atropinnikiga qarama-qarshi bo’lib, ko’proq susaytiruvchi ta’sirga ega. Shuning uchun u ruhiy kasalliklarni tinchlantirishda va parkinsonizmni davolashda, bemorlarni operasiyaga tayorlashda, dengiz va havo (chayqalish) kasalliklarida (“Aeron” tab.) qo’llaniladi.

GOMOTROPIN – sintetik preparat bo’lib, atropinsimon ta’sir ko’rsatadi, lekin ta’siri qisqa, masalan: akkomadasiya paralichi taxminan 15-20 soat davom etadi. Ko’z qorachig’ini qisqa muddatga kengaytirishda ishlatiladi.

PLATIFILLIN (Platyphyllini hydrotartras) – alkaloid Senecio platyphyllus o’simligidan olinadi. Atropindan kuchsizroq, o’rtacha ganglioblokator, yaxshi spazmolitik xususiyatiga ega (bevosita ta’sir etadi). Asosan me’da, ichak, buyrak, o’t pufagi kolikalari xurujini bartaraf etishda qo’llaniladi. Atropinni qo’llagandagi og’iz qurish, taxikardiya, midriaz, akkomadasiya paralichiga o’xshash noxush ta’sirlar kam bo’ladi, bo’lsa ham kuchsiz bo’ladi. Ko’zga ta’sirining davomligiga qarab preparatlar quyidagicha joylashadi: atropin → skopolamin → gomotropin → platifillin.

METAsIN (Methacinum) – sintetik birikma bo’lib, asosan periferik M-xolinoblokatorlik xususiyatiga ega, chunki gematoensefalik bar’erdan o’tmaydi. Atropinga nisbatan ko’zga sust ta’sir etadi, lekin bronxolitik ta’siri bo’yicha kuchliroq. Metasin spazmolitik sifatida bronxial astmada, oshqozon va 12 barmoq ichak yarasida, buyrak va jigar kolikasida, anesteziologiyada- (bemorlarni operasiyaga tayyorlashda, bronxlar sekresiyasini kamaytirish uchun) qo’llaniladi.