Tasdiqlayman” O`quv va tarbiya ishlari bo’yicha director o`rinbosari t f. n. O`. R. Fayziyeva “ ” 2019 yil Kafedra: 1-tibbiy biologik fanlar fan: farmakologiya retsepturaning uash tayyorlashdagi axamiyati

Rp.: Decocti folii Uvae ursi ex 18,0 – 180 ml

D.S. 1 osh qoshiqdan ichilsin.
Reseptura bo’yicha vazifalarni bajarish.

1. 
   Damlamalar va qaynatmalar nimalardan tayyorlanadi?
   
2. 
   Damlamalar va qaynatmalar bir-biridan qanday farq qiladi?
   
3. 
   Qaysi o’simliklarning qismlardan damlamalar 1:300 nisbatda tayyorlanadi?
   
4. 
   Qaysi o’simliklarning qismlardan damlamalar 1:30 nisbatda tayyorlanadi?
   
5. 
   Damlamalar va qaynatmalar uchun resept necha usulda yoziladi?
   
6. 
   Angishvonagul bargidan (folium Digitalis) 200ml damlama;
   
7. 
   Eman po’stlog’idan (corticis Quercus) 200 ml qaynatma;
   
8. 
   Termopsis o’tidan (herba Thermopsidis) 200 ml damlama;
   
9. 
   Gulxayri ildizidan (rhizoma Altheae) 1:10 konsentrasiyali damlama;
   
10. 
    md = 0,1 bo‘lgan angishvonagul bargidan (folium Digitalis) damlama yozing.
    
11. 
    td = 0,5 bo‘lgan valeriana ildizidan (radix Valerianae) damlama yozing.
    
12. 
    td = 1,5 bo‘lgan eman po‘stlog‘idan (cortex Quercus) qaynatma yozing
    

ARALASHMA

Aralashma (mixtura) – bu suyuq dori shakli bo’lib, qaysiki suyuqliklarda (suvda, spirtda, gliserinda, o’simlik moyida va boshqalar) erigan qattiq moddalarning yoki bir necha turdagi suyuq moddalarning (eritmalar, tindirmalar, damlamalar, qaynatmalar hamda ekstrakt va boshqalar) aralashmasidir. Eritmalarga qiyom, shilliq yoki dori hidini yo’qotish uchun korrigenslar qo’shilganda ham aralashmalar hosil bo’ladi. Aralashmalar 3 va undan ortiq tarkibiy qismlardan iborat bo’ladi. Aralashmalar tiniq bo’lishi, loyqa va hatto cho’kma hosil qilishi mumkin. Oxirgisini ishlatishdan oldin chayqatish kerak. Bunday aralashmalar – Mixturae agitandae deyiladi (chayqatish talab qilinadigan aralashmalar). Ular asosan ichish uchun, kam hollarda sirtga ishlatish uchun tavsiya etiladi.

Reseptda aralashmalar kengaytirilgan va yarim qisqartirilgan shaklda yoziladi. Bunda aralashmaning tarkibiy qismlari va miqdori ko’rsatiladi, shundan keyin M.D.S. (Misce. Da. Signa. - Aralashtir. Ber. Belgila) deb yoziladi. “Mixtura” so’zi reseptda yozilmaydi. Aralashmalar ichish uchun choy qoshiqda, desert qoshiqda, osh qoshiqda berilib, 12 marta ichishga yetadigan qilib buyuriladi.

Eritmalar, qaynatmalar, damlamalar, emulsiyalar va boshqalarda bir qism ingredientlar qisqartirilgan shaklda ko’rsatilishi mumkin. Qolgan ingredientlar esa xuddi kengaytirilgan shakldagiga o’xshab yoziladi.

Misol: Tarkibida Koffein-natriy benzoati (td - 0,1) va Ibuprofen (td - 0,4) bo’lgan 180 ml aralashma yozing. 1 osh qoshiqdan ichish uchun tavsiya etilsin.

Hisob: Kofein-natriy benzoati uchun: 0,1 x 12 = 1,2

Ibuprofen uchun: 0,4 x 12 = 4,8

erituvchining (suv) miqdori: 15 ml x 12 = 180 ml