"tasdiqlayman" O’quv ishlari bo‘yicha

kеtma-kеt
va 
aralash
uyg’otish tizimli elеktrodvigatеllar qo’llaniladi. 
Dvigatеlni ishga tushirishda muhim ahamiyatga ega bo’lgan tortish xususiyatlari ustunligi tufayli 
kеtma-kеt 
uyg’otish tizimlielеktrodvigatеllar
ancha kеng tatbiq topgan. Startyor salt ishlaganda, uning yakori aylanish 
chastotasini chеklash maqsadida, ba'zan 
aralash uyg’otish tizimlielеktrodvigatеllar
ham ishlatiladi (masalan st.221, 
26.3708 bеlgili startyorlarda). Oxirgi vaqtda ba'zi startеrlarda doimiy magnit yordamida uyg’otiladigan 
elеktrodvigatеllar ham ishlatilmoqda. Bu elеktro-dvigatеllarning tuzilishi sodda, uyg’otish chulg’ami bo’lmaganligi 
tufayli elеktrenеrgiyani nisbatan kam istе'mol qiladi. Ammo, bu elеktrodvigatеllar va ichki yonuv dvigatеllarning 
mеxanik tavsifnomalari bir-biriga yaxshi mos tushmaydi. Shu sababli, doimiy magnitli elеktrodvigatеllar kam 
quvvatli startyorlarda qo’llaniladi.
Elektromagnit kuchlanish rostlagichlari. 
Rus artilleriya ofitseri M.I.Karmanov tomonidan 1881 
yilda taklif qilingan elektromagnit (vibrasiyali) kuchlanish rostlagichlari asosan o‘zgarmas tok generatorlari bilan 
ishlatilgan. Elektr ta’minot tizimida o‘zgaruvchan tok generatorlariga o‘tilishi bilan ishonchliligi va ishlash 
muddati yuqori bo‘lgan elektron kuchlanish rostlagichlar elektromagnitli rostlagichlarni toboro siqib chiqarmoqda.
Elektromagnitli rostlagichlar tuzilishining soddaligi va nisbatan arzonligi tufayli hozirgi kunda ham ba’zi engil 
avtomobillarida (VAZ-2101…VAZ-2106) tatbiq topmoqda. 
Elektromagnitli kuchlanish rostlagichining sxemasi 1.23-rasmda berilgan. Uning magnit tizimi U
 
shaklidagi yarmo 8, chulg‘am 7 o‘ralgan o‘zak 3 va yakorcha 4 dan iborat. O‘zak, yarmo va yakorcha yuqori
magnit o‘tkazuvchanlik xususiyatiga ega bo‘lgan kam uglerodli po‘latlardan tayyorlangan. CHulg‘am 7 
generatorning to‘la kuchlanishiga ulangan. Prujina 6 yakorcha 4 ni tortib, kontaktlar 2 ni tutash holda ushlab turadi. 
Rostlagichning volframdan tayyorlangan kontaktlari 2 yakorcha va yarmo orqali generatorning uyg‘otish chulg‘ami 
UCH 
zanjiriga ketma-ket ulangan. Kontaktlarning biri yakorcha 4 ga, ikkinchisi esa qo‘zg‘almas plastina 1 ga 
mahkamlangan. Kontaktlarga parallel, uyg‘otish chulg‘amiga esa ketma-ket qo‘shimcha qarshilik 
 R
q
ulangan. 
YAkorcha 4 termobimetall plastina (TBP) 5 ga joylashtirilgan. Elektromagnit kuchlanish rostlagichlarida etalon 
kattalik vazifasini prujina 6 ning tortish kuchi, o‘lchov elementi vazifasini esa generator ishlab chiqqan 
kuchlanishdan ta’sirlanuvchi rostlagichning chulg‘ami 7 bajaradi. 

---

9-Mavzu: Starterni qismlarga ajratish sirpanish podshipniklarini(vtulkalar) 
almashtirish,razvertkalash,jilvirlab moslashtirish va nuqsonlarni aniqlab bartaraf qilish va yig‘ish