Tasdiqlayman” O’quv ishlari bo’yicha prorektor Xodjaniyozov. S. U

6. O’qitish texnologiyasini tanlash yo’llari. O’qitish texnologiyaisni tanlashga ta’sir etuvchi omillar.
Talabaning bilim o’zlashtirishi uning o’quv-biluv faoliyati bilan uzviy bog’liqligiga endi hech kim shubha qilmaydi. Pedagogika tarixidan ma’lumki, ko’p asrlar davomida maktablarda sxolastik, tushunib – tushunmay esda qoldirish usuli hukmron bo’lib, bola o’quv predmetining asosiy mazmunini o’qituvchidan eshitib o’rganardi. Chunki muallimning so’zi yoki darslik o’quvchi uchun bilim olishning yagona manbai bo’lgan.
19 asrga kelib, Evropada sxolastik ta’limning samaradorligi juda past ekanligi isbotlandi. Sxolastik ta’limning o’rnini ko’rsatmali o’qitish usuli egalladi: “Yuz marta eshitgandan bir marta ko’rgan afzal”. Lekin ko’p o’tmay ko’rsatmali ta’lim usuli ham optimal emasligi ma’lum bo’ldi va bilim o’zlashtirishda o’o’quvchi faoliyatini tashkil etish usuliga o’tildi: “Ish-harakat bajarilayotganini yuz marta ko’rgandan, uni bir marta bajarib o’rgangan yaxshi”, degan xulosaga kelindi.
Pedagogik texnologiya o’qituvchi va talaba faoliyati bilan belgilanadi. Faoliyatning bunday turlariga ko’ra pedagogik texnologiyaning tuzilmasi aniqlanadi.
Ishlab chiqarishda «texnologiya» so’zidan kelib chiqadigan quyidagi tushunchalar ishlatiladi:
Texnologik jarayon – ishlab chiqariladigan mahsulotga ishlov berishning yagona jarayonini hosil qiluvchi texnologik operatsiyalarning yig’indisi.
Texnologik operatsiya – ishchi tomonidan o’zining ish joyida bajariladigan, yakuniga yetkazilgan harakat ko’rinishidagi jarayonning bir qismi.
Texnologik xarita – ma’lum bir mahsulotni ishlab chiqarish texnologik operatsiyalarning ketma-ketligini bayon qiluvchi texnik hujjat.
Texnologik reja – texnologik operatsiyalarni amalga oshirishni belgilovchi tartib bo’lib, ma’lum bir mahsulotni ishlab chiqarishda bajariladigan operatsiyalarning vaqti, shartlarini belgilaydi.
Ushbu tushunchalarni o’quv jarayoniga ko’chadigan bo’lsak, o’qituvchi (pedagog)ning o’qitish vositalari yordamida tahsil oluvchilarga muayyan sharoitlarda ko’rsatgan tizimli ta’siri natijasida ularda jamiyat uchun zarur bo’lgan va oldindan belgilangan ijtimoiy sifatlarni intensiv tarzda shakllantiruvchi ijtimoiy hodisa deb ta’riflash mumkin. Ta’riflar nazariyasi bo’yicha bunday ijtimoiy hodisani pedagogik texnologiya desa bo’ladi (B. Ziyomuhammedov).
O’zbekistonlik pedagog olim L.V. Golish ta’lim texnologiyasini texnik texnologiyadan kelib chiqqan holda uch xil atamasini ifodalab bergan: