«Tasdiqlayman» O’ibd o’rinbosari

Download 35,67 Kb. bet 4/10 Sana 01.01.2022 Hajmi 35,67 Kb. #283850

Bog'liq
Linux Ubuntu OT da hisoblar bilan ishlash

Bu sahifa navigatsiya:

• Mavzu bayoni

Mashg’ulot yakuni: Faol ishtirok etgan o’quvchilarni javoblarini izohlab, baholaydi. Uyga vazifani berilishi: Kelgusi mashg’ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan yo’riqnoma beradi(-ilova).

Baholari bilan tanishadilar. Topshiriqni yozib oladilar.

Mavzu bayoni:

Linux Unix kabi tizimlardan hisoblanib bir vaqtning o’zida bir necha foydalanuvchi tizimdan bir-biridan ayro holda foydalanishi mumkin. Shu hisobda har bir foydalanuvchi o’zi hohlagani kabi dasturlarni ishga tushirishi mumkin. Foydalanuvchi tizimga lokal tarmoq yoki masofadan bog’lanishi mumkin. Buning uchun foydalanuvchi tizimga telnet, ssh yoki FTP bilan bog’lanishi lozim. Bu holat siz kompyuterdan uzoqda bo’lganingizda undagi ma’lumot esa kerak bo’lganida katta foyda beradi.

Masofaviy boshqaruv va ko’p foydalanuvchilik interfeys Windows 98 operatsion tizimi (keyingi o’rinlarda OS) da ham bo’lgan. OS ga Remote Adminstrator kabi dastur bilan bog’lanish mumkin, ammo foydalanuvchi interfeysi yagona holatda bo’ladi. Bu lokal va online foydalanuvchi OS da bajarayotgan amallari bir-biriga ko’rinib turishini anglatadi. Lokal foydalanuvchi OS oynasini bloklab qo’ysa online foydalanuvchi hech qaysi yo’l bilan OS ga bog’lana olmaydi.

Hozirgi kunda RDP protokoli bilan ulanish turi ham mavjud. Uning kamchiligi shundaki tarmoqqa ulanuvchi barcha kompyuterlar brandmauerini qayta sozlab chiqish kerak. Bu esa katta vaqtni talab qiladi.

Linux OS da bo’lsa bu kamchiliklarni uchratmaysiz. Hozirda OS dan kimlar foydalanayotganini bilmoqchi bo’lsangiz who buyrug’ini konsoldan berishingiz kifoya.

Linux OS da tizim fayllar bilan boshqarilishi va barcha ma’lumotlar yagona (/) papkada bo’lishi sababli foydalanuvchilarni maqom bilan ajratish yo’lga qo’yilgan. Linux OS ga havf soluvchi viruslar va hujumlar ham / papkaga qaratilgan bo’ladi. Bu papkdagi OS fayllarini o’zgartirish root maqomini talab qiladi. root maqomi parol bilan himoya qilinadi. root maqomi uchun parol tizim qurilmaga o’rnatilayotganda o’rnatiladi va faqatgina adminstrator yoki root nomidan ish yuritishi mumkin bo’lgan maqom egalari tizimga o’zgartirish kiritishlari mumkin.

root maqomidan ish yurituvchi foydalanuvchi sudoers guruhi foydalanuvchisi bo’lishi lozim.

sudoers guruhi vaqtinchalik root nomidan OS ustida amal bajarishni ta’minlaydi. sudoers guruhi a’zolari maqomdan foydalanishlari uchun buyruqni sudo buyrug’i bilan boshlashi kerak.


1-rasm. vim matn muharririni root nomi bilan ochish uchun so’rov.

Download 35,67 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham: