Tasdiqlayman” Kasbi tuman 2 – son kasb-hunar maktabi direktori: O. T. Maxmudov

Ekspert tizimlar axborot texnologiyalari
Harakteristikasi va qo’llanilishi
Кomp’yuter axborot tizimlari ichida sun’iy intellekt asosida ekspert tizimlar yaratish tez rivojlanib bormoqda.
Ekspert tizimlar bilimlar bazasiga to’plangan axborotlar yordamida har qanday foydalanuvchi yoki mutaxassisga qaror qabul qilish uchun fikr yoki maslaxat (konsul’tasiya) berishga xizmat qiladi.
Sun’iy intellekt deganda, odatda komp’yuter tizimlarining inson kabi fikr yuritishi tushuniladi.
Sun’iy intellekt soxasida olib borilayotgan izlanishlar natijasida, ekspert tizimlar bilan chegaralanib qolmay, balki ular yordamida robotlar, inson nerv sistemalarining modellarini yaratish xam yo’lga qo’yilmoqda.
Ijtimoiy masalalarni xal etish va muammolarni echishda, to’g’ri xulosalar va qarorlar qabul qilishda maxsus bilim va tafakkur talab qilinadi.
Ekspert tizimning asosiy maqsadi esa, ekspertlarning (soxaning bilimdonlari) bilimlarini komp’yuter xotirasiga joylashtirib, muammolarni xal etishda ulardan foydalanishdan iboratdir


Ekspert tizimlar axborot texnologiyalari asosiy komponentlari

6.2-rasm. Ekspert tizimlar axborot texnologiyalari ishlash jarayoni

Foydalanuvchi interfeysi foydalanuvchi yoki menejer uchun axborot yoki buyruq kiritib, tizimdan ma’lumot olish uchun xizmat qiladi. Ekspert tizim texnologiyasi foydalanuvchi uchun nafaqat qarorlar, balki zarur bo’ladigan tushuntirish (instruksiya) axborotlarini xam berishi mumkin.
Bilimlar bazasi esa muammoning turiga qarab har xil ko’rinishdagi echimlar va mana shu echimlarning mantiqiy asoslaridan tashkil topgan ma’lumotlar bilan to’ldirilgan bo’ladi
Interpretator bilimlar bazasidagi ma’lumotlarni (qoidalar, fikrlarni) ketma-ket ko’rib chiqish va taxlil qilish uchun xizmat qiladi. Agar qoida yoki fikrlardagi shartlar bajarishga yoki ma’lum bir qarorga ega bo’lsa, u xolda foydalanuvchiga muammo echimining varianti beriladi.
Ba’zi tizimlarda interpretatorlar ishini engillashtirish uchun qo’shimcha bloklar, jumladan: ma’lumotlar bazasi, xisob-kitob bloki, ma’lumotlarni kiritish va tekshirish bloklari ishlatilishi mumkin.