Tasdiqlangan fan dasturiga muvofiq ishlab chiqildi

tavsifi va temperament turlariga 
psixologik xarakteristika
.
 

---

297 
Temperament 
– 
(lot. «temperamentum» - aralashma)
 
inson psixikasining 
individual jihatdan o`ziga xos, shaxs faoliyati va xulqining dinamik, ya’ni 
o`zgaruvchan va emotsional-hissiy tomonlarini xarakterlovchi xususiyatlar 
majmuidir. 
 
Shaxsning individual xususiyatlari uning tug’ma, biologik xususiyatlariga 
bog`liq. Chunki aslida bir tomondan shaxs ijtimoiy mavjudot bo`lsa, ikkinchi 
tomondan biologik - yaxlitlik, tug`ma sifatlarni o`z ichiga olgan individ hamdir. 
YAngi Zellandiyada bo‘lib o‘tgan tadqiqotlarning birida 900ta odamning 
hayoti kuzatildi. Bu o‘tkazilgan tadqiqotlarda shuni aniqlashdiki, ruhan faol va 
impulsiv 3 yoshli bolalar 21 yoshida yanada agressiv, urushqoq bo‘lib voyaga 
etgan. Sust 3 yoshli bolalar esa18 yoshdan keyin yanada ehtiyotkor va qat’iatsiz 
bo‘lib o‘sgan. Yillar davomida jur’atsiz. Sust bolalar o‘zlarini erkin tutishni 
o‘rganishadi, lekin dadil va jur’atli bolalarning hammasiyam uyatchang va 
tortinchoq bo‘lavermaydi.
202
 
148-rasm 
Temperament hayotiy voqealar va 
vaziyatlarni, jamiyatdagi ijtimoiy 
guruhlarni «yaxshi - yomon», «ahamiyatli 
- ahamiyatsiz» me’zonlari asosida 
ajratishga imkon berib, bunda 
temperament odamning ijtimoiy 
obyektlarga nisbatan «sezgirligini» 
tarbiyalaydi, professional mahorat va kasb 
malakasining oshib borishiga yordam 
beradi. 
Temperament xususiyatlari aslida - tug`ma hisoblansada, shaxsga bevosita 
aloqador va anglanadigan bo`lgani uchun ham ma’lum ma’noda dinamik ko`rinishda 
bo`ladi. Shu bois, har bir temperament xususiyatlarini va uning shaxs tizimiga 
aloqasini bilish va shunga yarasha xulosalar chiqarish kerak. 
Temperament haqida ta’limot ilk bora yunon tabibi Gippokrat (eramizdan 
avvalgi 460 – 356 yillarda) tomonidan yaratilgan bo`lib, uning ta’limotiga asosan 
«temperament” tushunchasi paydo bo`lgan va temperament turlarining nomlari shu 
kunga qadar saqlanib qolgan. Gippokrat fikricha inson organizmida