Tasdiqlangan fan dasturiga muvofiq ishlab chiqildi

situativ 
tavakkalchilik.
Bu o`rinda muvaffaqiyat motivatsiyasi muvaffaqiyatsizlikdan qutilib qolish 
motivatsiyasidan kuchliroqdir. Agar kundalik xulq-atvor ishlar uchun qarama-qarshi 
boglanishligi e’tiborga olinadigan bo`lsa - muvaffaqiyatsizlikdan qutulish 
motivatsiyasi muvaffaqiyat motivatsiyasidan kattaroq kuchga ega bo`ladi demak, 
tavakkalchilik - qaror qabul qilish uchun muhim ahamiyatga ega bo`lgan voqeadir.
Iroda o`zaro bog`liq ikkita vazifalarning 
bajarilishini ta’minlaydi va ularda o’zini 
namoyon qiladi: 
undovchi 
tormozlash 
to`xtatuvchi 

---

293 
Irodaning asosini, xuddi umuman subyektning faolligi kabi, uning xatti-
harakatlari va ishlarining ko`p tarmoqli va xilma-xil motivlashtirilishiga sabab 
bo`luvchi ehtiyojlari tashkil etadi. 
Irodaviy harakatda uni motivlashtirishning barcha uchta tomoni - faollik 
manbai, uning yo`nalganligi va o`z-o`zini boshqarish vositalari namoyish 
kilingandir. 
Shunday qilib, ehtiyojlar bir xil harakatlarning bajarilishini belgilaydigan va 
boshqalarining bajarilishiga xalaqit beradigan har xil motivlarga aylanadi. Irodaviy 
harakatlarning sabablari hamisha ozmi-ko`pmi darajada anglanilgan harakterda 
bo`ladi. U yoki bu ehtiyojning qanchalik anglanilganiga bog`liq holda intilish va 
istakni ham farq qilsa bo`ladi.
Yetarli darajada anglanilmagan ehtiyojdan iborat faoliyat motivi - 
intilishdir
.
Faoliyatning motivi sifatida ehtiyojning yetarli darajada tushunib yetilganligi 
bilan harakterlanashi -
 
istakdir
.
Malakali yosh muxandis mehnat unumdorligini yanada oshirish istagini 
bildirib, 
yangi 
ilg`or 
texnologiya 
yordamida 
o`z 
chizmalarini 
yanada 
takomillashtirish to`g`risida o`ylaydi, o`z ish jadvalini qayta ko`rib chiqib, har bir 
harakatini hisobga oladi. 
Inson shaxsining irodaviy hislatlari - bu, mehnat faoliyatidagi, ta’lim 
jarayonidagi muvaqqat ruhiy holat emas, balki aksincha mazkur vaziyatga hech 
qanday bog‘liq bo‘lmagan odam turg‘un, barqaror ruhiy tuzilmasidir. Uning 
irodaviy sifatlariga sobitqadamlik, tashabbuskorlik, qat’iyatlilik, mustaqillik, 
tashkillashganlik, ishbilarmonlik, o‘zini qo‘lga olish, jasurlik, chidamlilik va 
boshqalar kiradi.
SHaxs irodasining bo‘shligi, zaifligi qaysarlik, sabotsizlik, yalqovlik, 
qo‘rqoqlik, prinsipsizlik, betashabbuslik, erinchoqlik, loqaydlik singari 
tushunchalar orqali tavsiflanadi.
198