Tasdiqlangan fan dasturiga muvofiq ishlab chiqildi

Kognitiv komponent 
Affektiv 
komponent 
Ijtimoiy 
ustanovka 
komponentlari 
Harakat 
komponenti 

---

209 
Ishonuvchanlikni 
aniqlashda 
«konformizm» 
(kelishuv, 
murosa-yu, 
madora)dan foydalanilgan. Ichki va tashqi kelishuvchanlik (konformizm), ichdan 
kelishmovchilik (nokonformizm) guruhiy ishonuvchanlik mohiyatini o’rganish 
uchun obyekt sifatida foydalanilgan. Bir guruh odamlarning ochiq ovoz berish 
konformizmning namoyon bo’lishidir. Lekin konformizm «soxtalik»ni ham keltirib 
chiqarishi mumkin, uning aks ettiruvchisi esa konformist
deb ataladi, ko’pincha 
ideallardan voz kechish hollari ham uchrab turadi. 
90-rasm 
 
O’qituvchilar va o’quvchilar bir-biridan farqli o’lariq gapirish usullariga 
egalar va har bir lingvistik usul 
rejister
deyiladi. Register – lug’atdagi izoxli 
ma’nosi insonalr ijtimoiy hayotda insonlarning grammatika, ifoda yoki fikrlar bilan 
aloqada bo’lishi. Yorqin bir misol qilib go’dakning rejister muloqot usulidir, ya’ni 
go’dak suhbat – chaqalorlarga qanday gapirishni bildiradi. Sinfxona suhbat rejisteri 
ham bir xilda ishlaydi ya’ni u o’qituvchi aslida, o’quvchi kim so’rashimkonini 
beradi. O’qituvchilar va o’quvchilar boshqalarga nisbatan rejisterni ko’p 
qo’lllashadi, biroq amaliyotda bizning jamiyatdagi insonlar uni tanishga hech 
qanday qiyinchilikka duchor bo’lishmaydi (Cazden, 2001). Quyidagi sxemada, 
masalan gapiruvchilar faqat alfanit harflari bilan belgilangan; lekin kim o’qituvchi 
yoki o’quvchini bilib olish qiyin emas: 
A: Hammasi yaxshi, Men ko’zlaring shu yerga qarashini xohlayman, Hamma 
ko’zlar menda bo’lsin, iltimos. B, ishlashga tayyormisiz? Bugun biz matematikdan 
yangi masala ko’ramiz. U uzoq bo’lish deb ataladi. Kimdir uzoq bo’lish nimaligini 
biladimi? C, nima deb o’ylaysiz? 
C: Katta sonlarga bo’lishmi? 
A: Boshqa yana qanday fikrlar bor? D? 
E (D emas): Raqamlar bilan bo’lish. 
A: …faqat kim qo’lini ko’tarsa shular javob beradi. D, javob berollaysimi? 
D: Qoldiqli bo’lish. 
A: Yaqin keldiz. Aslida siz to’g’risiz. 
Ushbu senariyda A o’qituvchidir, chunki u ko’plab tartibli muloqotni ishlatdi, 
chunki u yangi mavuni uzoq bo’lishni tushuntirdi.
Boshqa insonlar (B, C, D) ular o’quvchilardir, chunki ular faqat savollarga 
javob berdilar va yakka holda A ga nisbatan javob berdilar. 
Umuman olganda, samarali sinfxona muloqoti dars vaqtidagi muloqot 
rejisterlari qanday tashkil qilinishiga bog’liq. Kelgusi qismlarda shuning uchun