Tasdiqlangan fan dasturiga muvofiq ishlab chiqildi

O’z-o’zini kuzatish metodi.
XVIII-XIX asrlar empirik psixologiyasi 
tomonidan kamsitilgan bu metod so’nggi yillarda yana ma’lum ahamiyatga ega 
bo’lib bormoqda.
Chunonchi, suhbat va so’roq-javob metodlarini o’z-o’zini kuzatish metodi 
orqali olingan ma’lumotlarsiz qo’llab bo’lmaydi. Buni suhbat va shaxsiy savol-
javob o’tkazish uchun savollar tuzishda hisobga olish zarur. Lekin o’z-o’zini 
kuzatish, garchi psixologik tadqiqotlarning asosiy metodi bo’lmasa-da, mustaqil 
ahamiyatga ega bo’lishi mumkin. O’z-o’zini kuzatish metodi psixik holatlarni, ya’ni 
tetik kayfiyatni, achchiqlanishni, ishchanlikni, kasb bilan bog’liq bo’lgan sermahsul 
ishlarni o’rganishda ayniqsa foydali bo’lishi mumkin. 
Testlar metodi.
Testlar, ya’ni ozmi yoki ko’pmi standartlashtirilgan (bir 
xillashtirilgan) shaxs xususiyatlarini qisqa muddatli sinash metodlari yaxshi yoki 
yomon asoslangan bo’lishi mumkin. Yaxshi asoslangan test – bu oldindan 
o’tkazilgan katta eksperimentlar natijasidir. Nazariy jihatdan asoslangan va 
eksperimental jihatdan muhokama qilingan testlar tadqiqotchi uchun ilmiy va 
amaliy ahamiyat kasb etishi mumkin. 
Arxiv metodi.
 
Amerika ilmiy adabiyotlarida «Arxivlik metodi» degan atama 
qabul qilingan, bunday tadqiqotlarni o’tkazuvchi psixolog sinaluvchining aktual 
xulqini kuzatmaydi va o’lchamaydi, kundalik qaydnomalarni va yozuvlarni, arxiv 
materiallarini, mehnat, o’quv yoki ijodiy faoliyatini analiz qilinadi.
Ko’p hollarda uni «faoliyat mahsullarini o’rganish» yoki «praksimetrik 
metod» deb ifodalanadi. Tadqiqotchi tadqiqotlar matnini, faoliyatning, predmetli 
mahsulotini turli xil maqsadlarda o’tkazishi mumkin. Maqsadlar joriy qilishning 
konkret usullarini arxivlik metodi uning xilma-xilligini ajratib ko’rsatadi.
 

---

38 
Shaxs psixologiyasining keng yoyilishi ijodiy psixologiya va psixologiya 
tarixi, bir shaxsning yoki ko’p odamlar hayot yo’lining o’ziga xosligi – biografik 
metodning nomini oldi. 
«Arxivlik metodi» xilma-xilligiga kontent-analiz texnikasi ham taalluqlidir.