Tasdiqlangan fan dasturiga muvofiq ishlab chiqildi

Depressiv
 
kayfiyat
turmushdagi muvaffaqiyatsizliklar va ruhiy shikastlar oqibatida 
kelib chiqqan bo`lishi ham mumkin.

---

291 
bo‘lgan hissiyot bilan birlashib ketadi. Natijada miyada taassurot uyg‘otib, biror 
hissiy nom bilan ifodalangan xotira obrazlari tariqasida saqlanib qoladi. Buni
fiziologik jihatdan shunday tushuntirish mumkin: ma’lum qo‘zg‘atuvchilar tirik 
mavjudotlar uchun xotirjamlik haqida darak beruvchiga aylanadi. Hissiy 
kechinmalar esa insonning shaxsiy tajribasida tarkib topadigan reflekslar tizimini 
mustahkamlash sifatida namoyon bo‘ladi. 
 
Iroda
-
shaxsning oldiga qo`yilgan maqsadlarga erishishda qiyinchiliklarni 
yengib o`tishga qaratilgan faoliyati va xulq-atvorini ongli ravishda tashkil qilishi 
hamda o`z-o`zini boshqarishidir. 
 
Iroda tabiat qonunlarini egallab oladigan va shu tariqa uni o`z ehtiyojlariga 
ko’ra o`zgartirish imkoniyatiga ega bo`ladigan kishining mehnat faoliyatida paydo 
bo`ldi.
Harakatning oldindan mo`ljallanganligi kishining bo`lg`usi harakati natijasi 
uning faoliyati motiviga, ya’ni u nima maqsadda harakat qilishiga javob berishi 
haqida qaror qabul qilishni nazarda tutadi, shunda harakat shaxsiy ma’no kasb etadi 
va subyekt uchun faoliyat maqsadi sifatida namoyon bo`ladi. 
143-rasm 
Masalan, o’quvchi jismoniy tarbiya darsida birinchi marta tayanib sakrashga 
urinayotib, yiqilishi va lat yeyishi mumkinligi bilan bogliq bo`lgan ba’zi bir 
xavfsirashlarni yengib o’tadi.
Bunday irodaviy harakatlar oddiy deb ataladi. Murakkab irodaviy harakatlar bir 
qancha oddiy harakatlarni o`z ichiga oladi. Murakkab ishlab chiqarish faoliyatini 
bajarish to’g’risida qaror qabul qilarkan, yosh yigit qator ichki va tashqi to`siqlar va 
qiyinchiliklarni bartaraf etadi hamda o`z niyatini amalga oshiradi.
O`z navbatida, murakkab harakatlar kishining ongli ravishda qo`yilgan yaqin 
va uzoq maqsadlarga erishishga qaratilgan, uyushgan irodaviy faoliyati sistemasiga 
kiradi. Unda kishining u yoki bu irodaviy fazilatlari namoyon bo`ladi. 
 
Irodaviy harakatlar 
murakkabligi 
bo`yicha farqlanishi 
mumkin: 
Oddiy irodaviy 
harakatlar 
Murakkab irodaviy 
harakatlar