Tasdiqlandi” O‘quv ishlari bo’yicha prorektor V v. b

Nuri dili ahli bashorat edi,
Har fan aro ancha mahoratedi.
Ahli fasohat aro sohib husun,
Olami dahr ichra edi zufunun.
Nishotiy o’z dostonida xalqni ma’rifatga emas, balki jaholatga sudrayotgan noqobil shaxslarning kirdikorlarini fosh qilish maqsadida, podshohning olimlar, shoirlar, sozandalar bilan hamkor suhbatidan g’azabga kelgan jaholatparast — vazir timsolini yaratadi. Vazir podshohga ma’rifat ahlini: “Ayri tariq”, “Mardud shariat” deb yomonlaydi.
Podsho bunday yaramas o’gitlarni mulohaza qilish va shayx-vazirga odillik bilan javob aytish o’rniga, uning aytganlarini bajonidil qabul etib, o’sha ilm-ma’rifat ahllarini ranju uqubatga giriftor qiladi. Nishotiy bu holdan qattiq iztirobga tushdi va u el holiga achindi. Shuning uchun ham u xalqni adolatsiz podshohlardan yiroq turishga chaqirib, bunday deydi:
Kimki qilur qurbati shohni havas,
Qahr o’tiga yong’usi andekki xas.
Shohdemak kimsaki aylar havas,
Oxir anga oh bo’lur hamnafas.
Bu bilan Nishotiyni umuman podshohlardan voz kechgin, degan, xulosaga kelgan deyish mumkin emas. Nishotiy ham Alisher Navoiyning odil, insonparvar va ma’rifatparvar podshohlar haqidagi fikrlarini davom ettirgan holda ma’rifatparvar podshohlarning timsollarini ham tasvirlaydi.
Shunisi muhimki, Nishotiy kishilarni har qanday og’ir vaziyatda chidam va sabot bilan ijodiy mehnat qilishga da’vat etarkan, mehnat yoshlarni axloqiy tarbiyalash vositasi ekanligini ta’kidlaydi. Shoir ma’rifiy-insonparvarlik qarashlarida halol mehnat bi­lan jamiyatdagi moddiy va ma’naviy boyliklarni yaratuvchilarni ulug’lab, ehtirom ila tilga oladi va birovlarning manglay teri hisobiga kun ko’ruvchilardan esa nafratlanadi:
Zulmat aro chekmasa zahri mamot,
Topmog’usi ul kishi obi hayot.
Mehnat aro bulmasa kimga qaror,