Tasdiqla yman: umumiy o'rta ta'lim m aktabi direktori

laming  bir  holatdan  ikkinchi  holatga  o ‘tish 

jarayonini 

ifodalovchi  fe’llar  esa  holat  f e ’lla ri  sanaladi.

* 

Berilgan  fe’llam i  harak at  yoki  h o latn i  bildirishiga  k o ‘ra

ikki  guruhga:  h a ra k a t  fe ’llariga  va  h o la t  fe ’llariga  ajrating.

Qizardi,  yashardi,  chopdi,  sug‘ordi,  gapirdi,  qichqirdi, 

to £xtadi,  tashladi,  yugurdi,  qimirladi,  topdi.

Nuqtalar  o'miga  tushirib  qoldirilgan  qo'shimchalami 

qo'ying,  fe’llaming  ma’nosiga  va  grairanatik  shakliga  e’tibor  bering.

— Yigitcha,  farniliyangiz  nima?

—  «Iskandarov»  deb  yoz...,  aka.

Javlonbek  uni  yoz...  q o ‘yish  uchun  so‘ramagandi,  faqat 

familiyasini  atab  gaplashish  u ch u n   so'ragan ...  U   bo Isa , 

«Iskandarov  deb  yozing,  aka»,  deydi-ya.

— Iskandarov,  siz,  axir,  traktom ing  tilini  bilmay...-ku? 

Hatto  uning  qanday  mashina  ekanini  ham  ko£rmagan  bo‘lsangizL

—  Bugun  bilma...,  ko‘rmagan  b o ‘lsam,  endi  bila...,  k o ‘ra..., 

o ‘rgana...,  — dedi  yigit  qat’iy.  — Hali  o czingiz  aytdingiz-ku, 

awalo,  shogird  tusha...,  keyin  o ‘rgana...,  deb.  (N.  Fozilov)

S h e ’m i  o ‘qing.  G u l  bilan   b o g ‘liq   h arak atlarg a  diqqat 

qiling.  0 ‘zingiz  h a m   shunga  o ‘xshash  m isollar  to p in g .

Gul  bag‘rini  nasim  tildi — to'kildi,

Saboga  hikoyat  qildi — to:kildi.

Fa la к  ishiga  boq:  bir  haftada  gul 

.  Chiqdi,  g'unchaladi,  kuldi — to'kildi... 

i

 

Ikki  guruhga  boMining.  B irinchi  g u ru h d ag ilar  h arak at,

ikkinchi  g u ru h d ag ilar  h o la t  fe ’llarini  yozsin. 

•

Tasvirlam oq,  kuylam oq,  taralm oq,  qotm oq,  o'ylam oq, 

eshitilmoq,  porlamoq,  yiqiknoq,  jimirlamoq,  unm oq,  o ‘smoq, 

flkrlamoq,  ikkilanmoq,  qaytarmoq.

XII-

Mustahkamlash:

1.  F e ’l  deb  nimaga  aytiladi?

2.  F e ’llar  qanday  so‘roqlarga  javob  b o ‘ladi?

3.  H arakat  va  holatni  bildiruvchi  fe’llarga  misollar  kelti- 

ring.