Тасдиқлайман кимё факультети декани Кадирова Ш. А. 2020 г

1905 y.da Albert Eynshteyn fotoelektrik effektini o’rganish jarayonida elektromagnit to’lqinlari (nuri) kvantlar holida,nurlanis bu fotonlar holatida tarqalishini aniqladi.Bundan yorig’liq to’lqinlari zarrachalar oqimi ekan degan muhim xulosaga keldi.Fotonlarning energiyasi Plank formulasi orqali aniqlanadi.Nurning kvant nazariyasidan fotonlar bo’linmaydi degan xulosa chiqadi.Ular fotografik qog’ozda iz qoldiradi va zarra xossasini namoyon etadi Foton korpuskulyar  va to’lqin xossasiga ega bo’lib bu holat yorug’lik nurining interferensiyalanishi va difraksiyalanishida o’z aksini topadi.Demak, fotonga ham korpuskulyar ham to’lqin xossasi tegishlidir.

Elektron qavatlarning Bor nazariyasi bo’yicha tuzilishi

      Daniyalik fizik Nils Bor o’z nazariyasida atomning yadro modelidan, nurlanishning kvant nazariyasi va nurlanishning uzluksizlik tabiatini hisobga olgan holda quyidagi xulosani chiqardi.

Atomdagi elektronlarning energiyasi uzluksiz o’zgarishi mumkin emas,ularning energiyasi uzlukli o’zgaradi.

     Shuning   uchun atomda har qanday energetik holatlarda elektronlar bo’lmasdan,faqat “ruxsat etilgan” energetik holatlarda bo’ladi.Atomdagi elektronlarning energetik holatlari kvantlangan.Bir “ruxsat etilgan” orbitaldan ikkinchisiga  sakrash bilan o’tiladi.

Bor nazariyasi quyidagi postulatlardan iborat:

 

1.Elektronlar yadro atrofida har qanday orbitalar bilan emas, ma’lum aylanma orbitalar bilan aylanadi.Bu orbitalar “ruxsat etilgan” orbitalar deyiladi.

2.”Ruxsat etilgan” orbitallar  bo’yicha harakatlanishda

elektronlar nur tarqatmaydi .

3.Elektronlar bir “ruxsat etilgan” orbitaldan ikkinchisiga o’tishda nur tarqatadi.Bu elektromagnit kvanti energiyasi atomning oxirgi holatdan boshlang’ich holatga o’tgandagi energiyalari farqidan topiladi.