Тасдиқлайман” Кафедра мудири доц. К. К. Назаров 2022 й. Би

Махсулотни асосий параметрлари ва тавсифлари
Органолептик кўрсаткичлари бўйича соя инокуляти 2-жадвалда кўрсатилган талабларга мувофиқ бўлиши керак.
2-жадвал
Соя инокулятининг органолептик кўрсаткичлари

№	Кўрсаткич номи	Тавсифи		Назорат усуллари
		Суюқ шакл	қуруқ шакл
1.	Ташқи кўриниши	Ярим шаффоф суюқлик	Кукун	визуал
2.	Ранги	Тўқ сариқдан оч жигар ранггача	оқиш-оч сарғиш	визуал
3.	Ҳиди	органолептик	ҳидсиз	органолептик

Физика-кимёвий ва микробиологик кўрсаткичлари бўйича соя инокуляти 3–жадвалда кўрсатилган меъёрларга мувофиқ бўлиши керак.

3–жадвал
Соя инокулятининг физика-кимёвий ва микробиологик кўрсаткичлари

№	Кўрсаткич номи	Тавсифи		Назорат усуллари
		Суюқ шакл	қуруқ шакл
1.	рН, чегарада	5 - 7	5 - 7	ГОСТ 27979
2.	Органик моддаларнинг масса улуши, %, кўп эмас	21,20	21,39	ГОСТ 26714
3.	Намликнинг масса улуши, %, кўп эмас	-	10	ГОСТ 26713
4.	Бегона қўшимчаларнинг масса улуши, %, кўп эмас	-	Йўл қўйилмайди	Визуал
5.	Сочилувчанлиги, %	-	100	ГОСТ 21560.5
6.	микроорганизмларнинг миқдори	10^7-10^8 КҲБ/ml	10^8 КҲБ /g	Тs

Хом ашё ва материалларга талаблар: соя инокуляти ишлаб чиқариш учун бошланғич хом ашёга қуйидагилар киради: Соя инокуляти учун - Bradyrhizobium japonicum бактерияси.


3.5. Маҳсус материаллар, чикиндилар ва улардан фойдаланиш
Соя солоди солод ўстиргичда этилтирилади. Бу курилма пиво ишлаб чикаришда арпа солодини ишлаб чиқаришда қўлланилади ва уни соя солодини ўстириш учун мувафаққиятли қўллаш мумкин.
Культурал суюкликни сепарациядан кейин хосил булган суюкликни биоўғитлар таркибига қўшиб, уларни бойитиб, қишлок-хўжалигида қўллаш тавсия этиш ва хосил бўлган културал суюқлик сборникдан насос орқали озуқа муҳити ингредиентлари учун реакторга юборилиши мимкин.
Соя солоди қолдиклари. Озиқа мухит фильтрлаш натижасида хосил булган биомасса асосан соя солоди қолдикларидан ташкил топади. Ундан қора мол, паррандачилик ва балиқчилик учун оқсилга бойитилган ем тайерлаш мумкин.

V- БОБ.

АТРОФ МУҲИТ МУХОФАЗАСИ

Табиий объэктларни муҳофаза қилиш бўйича ҳуқуқий муносабатлар Ўзбекистон Республикасининг қонунлари билан тартибга солинади. Буларга қуйидагилар киради: "Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси", Ўзбекистон Республикасининг "Сув ​​ва сувдан фойдаланиш тўғрисида", "Алоҳида муҳофаза этиладиган табиий ҳудудлар тўғрисида", "ер ости бойликлари тўғрисида", "Ўзбекистон Республикасидаги мулк тўғрисида", "Ўзбекистон Республикасининг ер кодекси", "Ўзбекистон Республикасининг қонунлари»., «Ўрмонлар", "Атроф-муҳитга таъсирини баҳолаш тўғрисида", "Қишлоқ хўжалик ўсимликларини зараркунандалар, касалликлар ва бегона ўтлардан ҳимоя қилиш тўғрисида", "Ўсимлик дунёсини муҳофаза қилиш ва улардан фойдаланиш тўғрисида", "Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш тўғрисида" ва бошқалар.
Табиатни асраш фуқароларнинг энг муҳим вазифасидир. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 50-моддасида «Фуқаролар табиий муҳитга ғамхўрлик қилишга мажбурдирлар» ва 49-моддада: «Фуқаролар Ўзбекистон халқининг тарихий, маънавий ва маданий меросини ҳимоя қилишга мажбурдирлар», - дейилган. Маданият ёдгорликлари қонун билан қўриқланади.
Ўзбекистон Республикасининг «Сув ва сувдан фойдаланиш тўғрисида» ги қонуни 1993 йил 6 майда қонун чиқарувчи орган томонидан қабул қилинган. Ушбу қонуннинг мақсадлари сув муносабатларини тартибга солиш, сув ва аҳоли ва халқ хўжалигининг эҳтиёжлари учун оқилона фойдаланиш, сувни ифлосланишдан, ифлосланишдан ва таназзулдан ҳимоя қилиш, сувнинг зарарли таъсирининг олдини олиш ва бартараф этиш, сув ҳавзаларининг ҳолатини яхшилаш, шунингдек корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, деҳқон хўжаликларини ҳимоя қилишдан иборат. ва сув муносабатлари соҳасидаги фуқаролар.
1993 йилда Ўзбекистон Республикасининг «Алоҳида қўриқланадиган табиий ҳудудлар тўғрисида» ги қонуни қабул қилинди. Ушбу Қонуннинг мақсадлари ноёб табиий мажмуаларни, табиий ёдгорликларни, ўсимликлар ва ҳайвонларнинг генетик фондини сақлаш, табиий жараёнларни ўрганиш ва табиий муҳитни мониторинг қилиш, аҳолининг экологик саводхонлигини ошириш, экологик аҳамиятга эга ҳудудлардан иқтисодий фойдаланишни чеклашдан иборат.
Ҳужжат атроф-муҳитнинг қулай ҳолатини ва табиий ресурслардан оқилона фойдаланишни таъминлаш, иқтисодиётга барқарор ривожланишнинг экологик асосларини жорий этиш мақсадида қабул қилинди.
Дастур бажарилишини ташкил этиш ва унинг бажарилишини назорат қилиш Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитасига юклатилган. Ушбу дастур Ўзбекистон Республикасининг Миллий экологик ҳаракат режаси (НЕАП) асосида ишлаб чиқилган бўлиб, Ўзбекистонда иқтисодий ислоҳотларни экологик қўллаб-қувватлаш ва ижтимоий-иқтисодий ривожланиш учун шарт-шароитлар яратиш ва мамлакатнинг барқарор ривожланиш мақсадларига эришиш учун экологик тадбирларни амалга оширишга қаратилган. Янги Дастур қоидаларига асосланиб, республиканинг экологик сиёсати табиатнинг айрим элементларини муҳофаза қилишдан экологик тизимларни универсал ҳимоя қилишга ўтишни, инсон атроф-муҳитининг мақбул параметрларини кафолатлашни ва "яшил иқтисодиёт" тамойилларига мувофиқ иқтисодиёт тармоқларини ривожлантириш механизмлари билан ўзаро муносабатларни уйғунлаштиришга қаратилган.
Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш муҳим вазифалардан бири бўлиб, унинг ечими ҳозирги ва келажак авлодларнинг саломатлигини сақлаш ва фаровонлигини оширишга қаратилган. Лабораторияда ҳавонинг зарарли моддалар ва уларнинг буғлари, микробиологик чиқиндилар билан ифлосланишини олдини олиш учун қуйидаги чора-тадбирлар қўлланилади.
Зарарли ва заҳарли моддалар фақат маҳкам ёпиқ идишлар ичида, махсус шкафда сақланади.
Чиқиндиларни канализация тармоғига юбормаслик керак улар экологик муҳитга салбий таъсир кўрсатадиган маҳсулотларнинг пайдо бўлиши билан исталмаган реакцияларга олиб келиши мумкин.
Ишлатилган зарарли моддалар маълум бир шиша идишда тўпланади, маҳкам қопқоқ билан ёпилади ва кимёвий чиқиндиларни йўқ қилиш билан шуғулланадиган маҳсус компанияга юборилади.
Микробиологик чиқиндиларни ўз ичига олган идишлар зарарли споралар ва бактерияларни йўқ қилиш учун олдиндан стерилизация қилинади, кейинчалик улар канализация тармоғига чиқарилади.
Хавфсиз чиқиндиларни тўғридан-тўғри канализация тармоғига йўналтириш мумкин. Микроорганизмлар культуралари тўплами музлатгичда қулф ва калит остида сақланади. Соя инокуляти таркибидаги бактериялар 4-хавфли тоифасига киради, яъни зарарли бўлмаган маҳсулотлар ҳайвонлар, асаларилар, балиқ, ер қурти учун токсик эмас, заҳарли моддаларни ўз ичига олмайди ва чиқармайди ва улар билан ишлашда махсус эҳтиёт чораларини талаб қилмайди.
Соя инокулятининг экинларни етиштиришда таъсир этиш механизми ўсимликлар ва тупроқ микробиал хамжамоасининг кўпайиши, фойдали микроорганизмлар сонининг кўпайиши, хусусан, симбиётик азотни фиксацияловчи гуруҳ ва бошқа микроорганизмларнинг тупроқ ва ўсимликлар учун зарур бўлган турлари (соя, ловия, нухат, мош ва бошқалар). Ушбу механизм тупроқдаги ўсимликлар учун мавжуд бўлган азот миқдорини ва экинлар ҳосилдорлигини (соя дуккаклари ва уруғлари) ва маҳсулот сифати кўрсаткичларини деярли доимий равишда ошириб боради.
Ушбу ҳужжатда чиқиндиларнинг 2 тури мавжуд:

• 
  ювиш воситаларидан кейин бактериал биомассани, сирт фаол моддаларни, оқава сувларни ажратгандан кейин суюқлик: канализация ичига ташланади;
  
• 
  қоғоз, кимёвий идишлар: маиший чиқиндилар сифатида утилизация қилинади (чиқинди ташланадиган жойга)
  

Тозаланган оқава сувда патогенлар бўлмаслиги ва уларда ҳид ва тутун бўлмаслиги керак.
Ускуналарни, танкларни ва биноларни ювиш пайтида ифлосланган жуда катта миқдордаги сув сарфланади.
Ишлаб чиқариш жараёнларида саноат оқава сувлари шартли равишда тоза ва ифлосланганларга бўлинади.
Иссиқлик алмашинувчисидан ўтган сувлар шартли тоза сувга тегишли бўлиб, уларнинг таркибида ўзгаришлар бўлмайди, фақат ҳарорат. Шартли равишда тоза ишлаб чиқариш суви канализация ичига тозаланмасдан оқизилади.
Қолган саноат оқава сувлари ифлосланган. Кислоталар ёки ишқорларни ўз ичига олган саноат оқава сувлари зарарсизлантирилади, кейин завод канализация тармоғига оқизиб юборилади.
Ифлосланган саноат оқава сувлари таркибида органик моддалар мавжудлиги билан ажралиб туради. Органик моддаларнинг бактериал оксидланиш жараёнида саноат оқава сувларининг ифлосланиши ва кислород истеъмоли MIC кўрсаткичи билан тавсифланади: таҳлил қилинган суюқликнинг мг / л билан ифодаланган биологик кислород сарфи: намунани 5 кун ушлаб турганда.
Саноат оқава сувларини тозалашнинг мақсади тўхтатиб қўйилган ва эрийдиган моддаларни рухсат этилган максимал концентрацияга етказишдир, уларнинг қийматлари олдиндан тартибга солинади. Тозалаш тизимига берилишидан олдин саноат чиқинди сувлари қимматбаҳо маҳсулотларни олиш, қайта тиклаш ва улардан фойдаланиш, органик моддалар ва минерал тузларнинг концентрациясини минималлаштириш учун бирламчи тозалашдан ўтказилади.
Инфекцияланган културал суюқлиги канализация ичига туширишдан олдин стерилизация қилинади.
Оқава сувларни тозалаш усуллари қуйидагиларга бўлинади:
- механик (чўкинди);
- физик-кимёвий (ион алмашинуви, сорбсия ва бошқалар);
- механик ва кимёвий (пıщтıлаşма, чўкинди билан нейтраллаш);
- биологик;
- иссиқлик.
Механик ишлов бериш эримайдиган қўпол дисперсия аралашмаларини оқава сувлардан фильтрлаш, тозалаш ва фильтрлаш орқали ажратиш учун ишлатилинади. Катта ифлослантирувчи моддаларни ажратиб олиш учун сув фильтр орқали фильтрланади. Минерал келиб чиққан зарралар қумли фильтрларга тушишади. Сувни жуда кичик зарралардан озод қилиш учун филтрлар, масалан, қум фильтрлари ишлатилади.
Физик-кимёвий тозалаш физик ифлосланиш ҳолатининг ўзгаришига асосланади: коагуляция, флотация, ион алмашинуви. Ушбу тозалаш усуллари қиммат реагентларни талаб қилади ва шунинг учун улардан фойдаланиш чекланган.
Кимёвий тозалаш ифлослантирувчи моддаларнинг чиқиши фақат кимёвий реакциялар натижасида юзага келган ҳолларда қўлланилади. Конденсация реакциясида оксидланиш, нейтраллаш, токсик бўлмаган, эримайдиган ва осон ажратиладиган аралашмалар ҳосил бўлади; кислота ва ишқорли оқава сувлар нейтраланалади.
Биологик тозалаш усуллари микроорганизмларнинг оқава сув таркибидаги кўплаб органик ва ноорганик бирикмаларни озуқавий субстрат сифатида ишлатиш қобилиятига асосланади. Биологик тозалаш биофилтрларда ёки аэрация танкларида амалга оширилади. Ушбу усул энг истиқболли ҳисобланади, чунки у қимматбаҳо ускуналар ва реактивларни талаб қилмайди ва энг мақбулдир.
Термал ишлов бериш оқава сувни юқори ҳароратда тўлиқ оксидланишидан иборат.
Ҳавони ифлосланишдан тозалаш бу моддалар ва патоген микроблар билан ифлосланишини олдини олиш ва уни тоза ёки концентрланган шаклда олиш жараёнидир. Эмиссияларни тозалаш усули ифлосланган модданинг физик-кимёвий хусусиятларига, унинг йиғиш ва концентрация ҳолатига боғлиқ.
Газ чиқиндиларини тозалашнинг энг кенг тарқалган турлари:
механик тозалаш мосламалари, бунда чанг зарралари ўз тортишиш кучи таъсирида ёки ҳаракат йўналиши ўзгариши натижасида жойлашади;

• 
  ҳаво махсус фильтрлардан ёки суюқ қатламлардан ўтади, нам тозалаш воситалари;
  
• 
  чанг ва микроорганизмларни ушлайдиган махсус фильтрлар.
  
• 
  Ушбу ишда ҳаво микрорганизмлардан фильтралани.
  

4-жадвал
Атмосферага ва уларни тозалашда газ ишлаб чиқариш

Атмосферага чиқадиган эмиссия ёки чанг манбаи	Газ ва чанг чиқиндиларининг таркиби	Чиқариш миқдори м^3 / соат		Газ ва чанг чиқиндиларининг миқдори м^3 / соат		МПЕ	Қўлланиладиган тозалаш усуллари, тозалаш иншоат-лари	Газ чанги-ни қайта-риш
		газсимон	Чанг	тозаланмасдан атмосферага кириш	Тозалаш учун топширилган
Бактерияларни ўсти-риш учун металл ферментер	СО2 6%	1,0	-	-	1,0	3,7	Абсорб-ция қилувчи	-

5-жадвал
Ишлаб чиқаришда (сув, техника) сувнинг истеъмоли

Сув манбаи	Сув истеъмоли даражаси м^3/соат			Тозаланган сув ҳажми м^3/час	Тоза сувни тежаш
	Дизайн	Амалий
Шаҳар сув таъминоти	14,2	12,7		11,5	90,5