Tarmorlarni rejalashtirish 12 bob indd

6.6. 100 BASE-T4 uskunasi
100BASE-T4 uskunasining 100 BASE-TX uskunasidan 
asosiy farqi, axborot uzatilishi ikkita juftlikdan emas, balki 
– 127 –
ekranlashtirilmagan to‘rtta o‘ralgan juftliklar orqali amalga 
oshirilishida. Kabel 100BASE-TX holatiga qaraganda an-
cha sifati past bo‘lishi ham mumkin (3,4 yoki 5 toifadagi). 
100BASE-T4 tizimidagi qabul qilingan signallarni kodlashti-
rish usuli har qanday kabel toifasidan foydalanilganda ham 100 
Mbit/s tezlikni ta’minlay oladi, vaholanki standart tomonidan 
imkoniyat bo‘lsa 5-toifadagi kabel ishlatilishi tavsiya etiladi.
100BASE-T4 uskunasida komp’yuterlarni tarmoqqa bir-
lashtirish, 100BASE-TX dan farq qilmaydi (6.15-rasm). 
Komp’yuterlar konsentratorlarga passiv yulduz sxemasi 
bo‘yicha ulanadi. Kabel uzunliklari ham 100 metrdan oshi-
shi mumkin emas (standart bu holda ham 90 metrni tavsiya 
etiladi, 10 % li zaxirani hisobga olgan holda). Lozim bo‘lgan 
taqdirda adapterlar bilan kabellar o‘rtasida alohida ajratilgan 
transiverlardan foydalanish mumkin.
100BASE-TX holidagi kabi, tarmoq kabelini adapterga 
(transiverga) va konsentratorga ulash uchun 8 kontaktli RJ-45 
raz’mi ishlatiladi. Lekin bu vaziyatda raz’emning hamma 8 
kontaktidan foydalaniladi. 6.5-jadvalda raz’em kontaktlarining 
vazifalari keltirilgan.
100 BASE-T4 segmenti uchun RJ-45 turidagi raz’em kon-
taktlarining taqsimoti (TX – axborotlarni uzatish, RX – ax-
borotlarni qabul qilish, BI- ikki tarafga yo‘nalgan uzatish). 
6.5-jadval 
Kontakt 
Vazifasi
Simning rangi 
1 
2
3
4
5
6
7
8
TX_D1+
TX_D1- 
RX_D2+
BI_D3+ 
BI_D3-
RX_D-
BI_D4+ 
BI_D4-
Oq/ qovoqrang 
Qovoqrang/oq
Oq/yashil 
Ko‘k/oq 
Oq/ko‘k
Yashil/oq 
Oq/jigarrang
Jigarrang/oq 

---

– 128 –
Axborot almashinuvi, bitta o‘ralgan juftlik orqali uzatish 
uchun, ikkinchi o‘ralgin juftlik orqali qabul qilish uchun va 
yana ikkita o‘ralgan juftliklardan ikki tomonga uch qiymatli 
differensial signallarni uzatish orqali olib boriladi.
Ikkita komp’yuterni konsentrator ishtirokisiz ulashni amal-
ga oshirish uchun chorraha kabellaridan foydalaniladi. Oddiy 
to‘g‘ri kabel yordamida komp’yuterni konsentratorga ulash 
amalga oshiriladi, ulardagi raz’emlarning bir xil nomli kon-
taktlari bir biri bilan to‘g‘ri ulanadi. Kabel sxemalari 5.18-
rasmda keltirilgan. Agarda chorraha ulanish konsentrator 
ichida amalga oshirilsa, tegishli port «X» harfi bilan belgilab 
qo‘yilishi kerak. Ko‘rib turibmizki bu yerda ham aynan 100 
BASE-TX va 10 BASE-T kabidir.
6.18-rasm. 100BASE-T4 tarmoqning to‘g‘ri va chorraha kabeli. 
100BASE-T4 segmentida 3-toifadagi kabel yordamida ax-
borot uzatish tezligini 1000 Mbit/s ga yetkazish uchun ax-
borotni kodlashtirishning o‘ziga xos yagona usuli ishlatildi, bu 
usul 8V/6T nomi bilan yuritiladi. Uning g‘oyasi quyidagicha 
bo‘ladi: uzatilishi lozim bo‘lgan 8 bitli axborotni 6 ternerli (3 
– 129 –
qiymatli -3,5 V, +3,5 V va 0 V) signalga o‘zgartiriladi. Ular 
keyin ikki taktda uchta o‘ralgan juftlik kabeli orqali uzatiladi. 
Olti razryadli uch qiymatli kodda umumiy bo‘lishi mumkin 
bo‘lgan holatlar soni 3
6
=729 ga teng bo‘ladi, bu esa 2
8
=256 
dan ko‘p, ya’ni razryadlar sonini kamayishi hech qanday 
muammoga olib kelmaydi. Natijada har bir o‘ralgan juftlikdan 
25 Mbit/s tezlikda axborot o‘tadi, ya’ni 12,5 MGs o‘tkazish 
yo‘lagi talab qilinadi xolos (6.19-rasm). Axborot uzatish uchun 
bir vaqtning o‘zida ikkita ikki tarafga yo‘nalgan o‘ralgan juftlik 
(BI-D3 va BI-D4) va bir tomonga yo‘nalgan (TX_D1 yoki 
RX_D2) juftlikdan foydalaniladi. To‘rtinchi o‘ralgan juftlik 
axborot uzatishda qatnashmaydi (TX_DI yoki RX_D2), kol-
liziya holatini aniqlash uchun ishlatiladi.
Tarmoq butunligini nazorat qilish uchun 100 BASE-T4 da 
ham maxsus FLP signalni tarmoq paketi tugab keyingisi bosh-
lanish oralig‘ida uzatish ko‘zda tutilgan. Aloqa yo‘li butunligi 
yorug‘lik diodlari «Link» yonishi orqali ma’lum bo‘ladi.
6.19-rasm. 100BASE-T4 segmentida 8V/6T axborotini kodlash.