Tarmoq texnologiyalari Maxammadiyev Nortoyning diplom ishi taqdimoti

Mahalliy hisoblash tarmoq topologiyasi
Komp’yuter tarmog‘ining topologiyasi (joylashtirilishi, tuzili- shi, tarkibi) deganda odatda biz bir-biriga nisbatan komp’yuterlar tarmoqda joylashganligi va aloqa yo‘llarini ulash usullarini tu- shunamiz. Muhimi shundaki topologiya tushunchasi avvalam- bor mahalliy tarmoqlargagina tegishlidir, chunki bu tarmoqlarda aloqaning tuzilishini osongina kuzatish imkoni mavjud.
Global tarmoqlarda esa aloqaning tuzilishi foydalanuv- chidan berkitilgan va bilish juda ham muhim emas, chunki har bir ulanish o‘zining alohida yo‘li bilan amalga oshirilishi mumkin.
Tarmoq topologiyasi qurilmalariga qo‘yiladigan talablar- ni, ishlatiladigan kabel turini, axborot almashishning bo‘lishi mumkin bo‘lgan va eng qulay boshqarish usulini, ishonchli ishlashini, tarmoqni kengaytirish imkoniyatini belgilaydi. Foy- dalanuvchida har doim ham tarmoq topologiyasini tanlash im- koniyati bo‘lmasada, asosiy topologiyalarning xususiyatlarini, afzallik va kamchiliklarini, hamma bilishi kerakdir.
Tarmoqni uch xil topologiyasi mavjud.

• shina (bus), hamma komp’yuterlar bitta aloqa yo‘liga parallel ulangan va axborot har bir komp’yuterdan bir vaqtning o‘zida qolgan komp’yuterlarga uzatiladi (1.1- rasm);
• yulduz (zvezda, star) bitta markaziy komp’yuterga qolgan hamma tashqi kompyutrlar ulanadi, har bir komp’yuter alohida o‘z aloqa yo‘llaridan foydalanadi (1.2- rasm);
• halqa (kolso, zing), har bir komp ’yuter har doim axborot- ni faqat bitta zanjirda joylashgan keyingi komp’yuterga uzatadi, axborotni esa zanjirdagi bitta oldinda joy­lashgan komp’yuterdan oladi va bu zanjir yopiq ya’ni halqasimondir (1.3-rasm).

Amalda ba’zi hollarda asosiy tologiyalarning kombinatsiya- si ham ishlatilishi mumkin, lekin ko‘pchilik tarmoqlarda sanab o‘tilgan uch turdagi topologiyadan foydalaniladi. Endi sanab o‘tilgan tarmoq turlarining xususiyatlarini qisqacha ko‘rib chiqamiz.

«Yulduz» topologiyasi
«Yulduz» — bu markazi aniq mavjud topologiya bo‘lib, bu markazga barcha abonentlar ulanadi. Barcha axborot almashi- nuvi faqat markaziy komp’yuter orqali amalga oshiriladi, shuning uchun u tarmoqqa xizmat ko‘rsatadi va bu komp’yuterning yukla- masi juda yuqoridir. Markaziy komp’yuterning tarmoq qurilma- lari tashqi abonentlarning qurilmalariga nasbatan ko‘p bo‘ladi.
Abonentlarning bu hol uchun teng huquqligi haqida so‘z ham yuritib o‘tirilmaydi. Odatda aynan markaziy komp’yuter eng ko‘p quvvatga ega bo‘ladi, sababi axborot almashish vazi- fasini boshqarish faqat shu komp’yuter orqali amalga oshiriladi. «Yulduz» topologiyali tarmoqlarda hech qanday konflikt holat bo‘lishi mumkin emas, chunki boshqarish markazlashtirilgan.
«Yulduz» tarmoq topologiyasi

«Halqa» tarmoq topologiyasi.