Tarmoq operatsion tizimlari

---

28-ma’ruza 
TARMOQ OPERATSION TIZIMLARI 
 
Reja: 
1. Tarmoq operatsion tizimlari bo‘yicha umumiy tushunchalar 
2. Tarmoq operatsion tizimlarining tuzilishi 
3. Bir rangli va ajratilgan serverli tarmoq operatsion tizimlari 
 
28.1. Tarmoq operatsion tizimlari bo‘yicha umumiy tushunchalar 
 
Tarmoq operatsion tizimlari (Network Operating System – NOS) – bu 
tarmoqdagi ma'lumotlarni qayta ishlash, saqlash va uzatish dasturlari to'plami. 
Tarmoq operatsion tizimi dastur platformasining funktsiyalarini bajaradi, har 
xil turdagi tarmoq xizmatlarini taqdim etadi va abonent tizimlarida ishlaydigan 
dastur jarayonlarining ishlashini qo'llab-quvvatlaydi. Tarmoq operatsion tizimlari 
mijoz-server yoki peer-to-peer arxitekturasidan foydalanadi. NOS komponentlari 
tarmoqqa ulangan barcha ish stantsiyalarida joylashgan.
NOS tarmoqning asosiy funktsiyalarini ta'minlovchi yuqori qatlamli 
protokollarning o'zaro bog'liq guruhini belgilaydi. Bunga birinchi navbatda 
quyidagilar kiradi: 

tarmoq ob'ektlarini manzillash; 

tarmoq xizmatlarining ishlashi; 

ma'lumotlar xavfsizligi; 

tarmoqni boshqarish. 
NOS-ni tanlashda ko'plab omillarni hisobga olish kerak. Ular orasida:

tarmoq taqdim etadigan tarmoq xizmatlari to'plami; 

saqlangan ma'lumotlar va amaliy dasturlarni aniqlaydigan nomlarni 
o'stirish qobiliyati; 

resurslarni tarmoq orqali tarqatish mexanizmi; 

tarmoq va tarmoq xizmatlarini o'zgartirish usuli; 

tarmoqning ishlash ishonchliligi va tezligi; 

ishlatilgan yoki tanlangan jismoniy ulanish vositasi; 

tarmoqqa ulangan kompyuter turlari, ularning operatsion tizimlari; 

tarmoqni boshqarish uchun taklif qilingan tizimlar; 

ishlatilgan ma'lumotlarni himoya qilish vositalari; 

allaqachon yaratilgan dastur jarayonlari bilan muvofiqligi; 

tarmoqda ishlashi mumkin bo'lgan serverlar soni; 

---


mahalliy tarmoqlarni turli hududiy tarmoqlar bilan o'zaro bog'laydigan 
rele tizimlari ro'yxati; 

tarmoq ishini hujjatlashtirish usuli, maslahatlar va yordamni tashkil 
qilish.