Tarixiy geografiya va kartografiya

antropologiya 
fani ma’lumotlari orqali esa xalqlarning kelib 
chiqishi, uning turh irqlarga oidligi masalalari ilmiy hal etiladi. O'rta Osiyo 
xalqlarining ham turh irqlarga oidligi ana shu fanning uslublari yordamida 
aniqlangan. Jumladan, tog'lik tojiklar antropologik tip jihatidan 
yevropoid
irqiga, 
qozoq va qirg'izlar esa 
mongoloid,
o'zbek va tojiklar esa 
har ikki irqqa
ham
oidligi ma’lum. O'zbeklarda yevropoid irqining belgilari kuchli. 
Genealogiya 
(yunoncha genealogia-shajara) — shajaralar tuzish, urug' va 
oilalaming kelib chiqishi, ayrim shaxslarning tarixi va qarindoshlik aloqalarini 

---

10 
o'rganadi. Siyosiy tarixiy geografiya uchun genealogiyaning katta ahamiyati bor. 
Hukmdorlar va sulolalar tarixini o'rganishda, ulaming haqiqiy qon-qarindoshlik 
aloqalarini tiklashda genealogiya uslublaridan foydalanish zarur. 
Geraldika 
(lotincha heraldus-jarchi, gerald) — gerbshunoslik, dastlab XIII-
XIX asrning birinchi yarmigacha dvoryan, sex va yer mulklarining gerblarini 
tuzish bilan geraldlar shug‘ullanganlar (geraldika atamasi shundan olingan). XIV 
asrdan boshlab gerbchilar ustaxonalari tashkil topgan, unda murakkab va rangli 
gerblar yaratilgan. Bora-bora uylar, tarixiy yodgorliklar, davlat bayroqlari, pullar 
va harbiy qurollarga gerb suratlarini tushirish rasm bo'lgan. Geraldika moddiy 
madaniyat yodgorliklarini hamda gerbli va ramzli yozma manbalarni o‘rganadi 
hamda tarixiy- geografik tadqiqotlar uchun ijtimoiy xususiyatlar, mamlakatlararo 
iqtisodiy 
aloqalarni 
o'rganishda 
yordam 
beradi. 
Arxeologik 
qazishlar 
O`zbekistonda ham qadimdan 
muhrlar, tangalar
va 
buyumlarga, shahar, davlat, 
urug‘
yoki 
hunarmandchilik 
uyushmalarining gerb suratlarini tushirish keng 
tarqalganligini ko‘rsatadi. Tamg'alarga tushirilgan turli ramzlar yordamida davlat 
yoki ma’lum mintaqaning tabiiy-geografik joylashuvi, asosiy xo‘jalik shakli, 
siyosiy tuzumi haqida tasawurga ega bo‘lish mumkin. Ular ajdodlarimizning 
iqtisodiy va ijtimoiy hayotini, davlatlar va sulolalar tarixini oydinlashtirishga 
xizmat qiluvchi nodir manbalardan biridir.