Tarix islom Karimov Mavzu; Birinchi jahon urush haqida. Reja

Urushayotgan davlatlar ahvoli

• Urush uning ishtirokchilari bo’lgan davlatlar ichki hayotiga juda katta salbiy ta’sir ko’rsatdi. Iqtisodiyot harbiy maqsadlarga bo’ysundirildi. Chunonchi, og’ir sanoatning 70%, yengil sanoatning esa 50% urush ehtiyojlarini qondirish uchun ishladi. Urush, ayni paytda, qishloq xo’jaligini ham og’ir ahvolga solib qo’ydi. Qishloq xo’jaligi mahsulotlari ishlab chiqarish keskin kamaydi.
• Deyarli barcha davlatlarda oziq-oqat tanqisligi vujudga keldi. Natijada, hukumatlar oziq-ovqat mahsulotlariga kartochka tartibi (qat’iy belgilangan me’yor) joriy etdilar.
• Aholi o’rtasida shovinizm zo’r berib targ’ib etila boshlandi. Shu tariqa, urush parlament demokratiyasiga qattiq zarba berdi. Uning aholi ko’z o’ngida obro’si tushib ketdi.

Butun urush davomida bironta ham parlament qonli qirg’inga qarshi norozilik bildirmadi.

• Butun urush davomida bironta ham parlament qonli qirg’inga qarshi norozilik bildirmadi.
• Endi davlat ishlab chiqarishni tartibga sola boshladi. Banklar, xomashyo taqsimoti va harbiy buyurtmalar ustidan davlat hokimiyatinig nazorati kuchaydi.
• Aholi urushdan charchagan vaurushning tezroq tugatilishini talab etib hukumatga qarshi bosh ko’tara boshlaganlar. Shu tariqa, urushning dastlabki yillarida jamiyatda qaror toptirilgan fuqarolik birligi buzildi. Ba’zi frontlarda soldatlarning birodarlashuvi, dushman tomonlarning bir-biriga o’q otmasligi yuz berdi. Chunki, armiya ham urushdan charchagan edi.

Rossiyadagi ahvol

• Urush Rossiyaning iqtisodiy va siyosiy ahvolini haddan tashqari keskinlashtirib yubordi. Buning oqibatida, 1917- yilning fevral oyida Rossiyada inqilob yuz berdi.
• Muvaqqat hukumat urushni davom ettirishga qaror qildi va hatto shu yilning yozida u rus armiyasining hujumini ham uyushtirdi. Biroq, bu hujum muvaffaqiyatsizlikka uchradi.
• Bu muvaffaqiyatsizlik Rossiyadagi busiz ham o’ta murakkab bo’lgan siyosiy vaziyatni yanada murakkablashtirib yubordi. Natijada, 1917- yilning 7- noyabrida davlat to’ntarishi yuz berdi. Muvaqqat hukumat ag’darildi. Hokimiyatni bolsheviklar (kommunistlar) partiyasi bosib oldi va u Sovet hukumati deb atalgan hukumat tuzdi.