Tarix” fakulteti, tarix ta’limi yo’nalishi 191 Guruh talabasi, Yo’ldosheva Nasibaning Davlatchilik tarixi fanidan tayyorlagan

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIMI VAZIRLIGI
URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI
“TARIX” FAKULTETI, TARIX TA’LIMI YO’NALISHI
191 Guruh talabasi, Yo’ldosheva Nasibaning
Davlatchilik tarixi fanidan tayyorlagan
KURS ISHI

Mavzu: Somoniylar davlati siyosiy tarixi

Topshirdi: Yo’ldosheva Nasiba
Qabul qildi: Yusupov Ahmajon
Urganch -2022
MUNDARIJA
KIRISH.----------------------------------------------------------------3
I. BOB.Somoniylar davlatining tashkil topishi----------------5
1.1. Movaraunnahr va Xurosonda Somoniylar davlat sifatida vujudga kelishi --------------------------------------------------------5
1.2. Ismoil Somoniy davlat asoschisi, somoniylar davridagi o’ziga xos o’rnatilgan boshqaruv tizimi----------------------------12
II BOB. Somoniylar davlatining siyosiy iqtisodiy hayoti----------------------------------------------------------------------------------16
2.1. Somoniylar davrida yer egaligi tizimi-------------------------------------------------------------------------------------------------------16
2.2. Somoniylar davlatining ijtimoiy iqtisodiy va xo’jalik hayoti---------------------------------------------------------------------------18
XULOSA--------------------------------------------------------------26
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI---------27

KIRISH
Kurs ishining dolzarbligi. Somoniylar davlati arab xalifaligi istibdodidan so’ng mustaqillikni qo’lga kiritgan Movarounnahr tarixi hisoblanadi. Ushbu kurs ishi ishida mustaqil Somoniylar davlatining tashkil topishi, davlatning ichki va tashqi siyosati manbalar asosida tahlil qilingan. Asosiy yozma manba sifatida Muhammad Narshaxiyning “Buxoro tarixi”dan foydalanildi. Bundan tashqari Respublikamizning qator tarixchi professor olimlarining Somoniylar davri tarixiga oid monografiya va ilmiy asarlaridan foydalanildi.
Ismoil Somoniy o’rta asrlarning qobiliyatli, serg’ayrat va nihoyatda zukko davlat arbobi edi. U Movarounnahrni birlashtirgach, markazlashgan mustahkam davlatni tuzishga intiladi. U o’z vatanida barqaror tinchlikni ta’minlab, uni mustahkamlashda hukmronlik qobiliyatining hamma nozik xususiyatlarini ishga soladi. Avvalo katta qo’shin to’plab, ko’chmanchilar dashtiga askar tortadi. 893 -yilda Taroz shahrini fath etib, dashtliklarga qaqshatkich zarba beradi. Bu somoniylar davrida ko’chmanchilarga qarshi qilingan oxirgi katta yurish bo’ldi. Natijada dashtlik qabilalarning Movarounnahr viloyatlariga bo’lgan uzluksiz bosqinlari barham topib, o’troq aholi endilikda vohalar atrofi bo’ylab yuzlab kilometrga cho’zilgan mudofaa devorlari-yu, son-sanoqsiz qal’alarni bino qilish va ularni muttasil ta’mirlab turishdek og’ir va mashaqqatli mehnatdan, tashvidan forig’ bo’ladi. Xuddi shu davrdan boshlab, 300 km dan oshiqroq masofada Buxoro vohasining girdini o’rab turgan qadimiy mudofaa inshooti «Kampirak» devorining har yilgi odatiy hashari ham to’xtatilib, u qarovsiz qoldirilgan. Narshaxiyning yozishicha, Amir Ismoil o’zining kuchli qo’shinlarini nazarda tutib, «Toki men tirik ekanman, Buxoro viloyatining devori men bo’laman», deb aytgan ekan.
Respublikamiz mustaqil rivojlanishga ilk qadam qo’ygan kunlardanoq, “O’zbekiston xalqining munosib turmushini, uning huquqlari va erkinligini kafolatlashi, milliy an’analar va madaniyat qayta tiklanishini, shaxs sifatida insonning ma’naviy-axloqiy kamol topishini ta’minlash” ni o’zining kuchli demokratik davlat va fuqarolik jamiyati barpo etish borasidagi pirovard maqsadi qilib belgiladi. Ushbu maqsad Respublikamiz Prezidenti I.A.Karimov ta’kidlaganidek, rivojlangan davlatlardan nusxa ko’chirilmagan, ammo ulardagi yuksak hayot darajasi va sifatiga erishgan holda millatimiz madaniyati, an’analari va ijtimoiy-tarixiy tajribalariga tayanib “farovon turmush ta’minlanadigan demokratik rivojlanish yo’lini izchil davom ettirish” dan iborat bo’lib qolmoqda¹.