Tarix” fakulteti “Arxealogiya” yo’nalishi 2 kurs 202- guruh talabasi ning

Poseydon «yerni tebratuvchi» dahshatli dengiz xudolaridan bo`lgan. U yarim yalang`och o`ng qo`lida uch ayriliq nayza tutgan holda tasvirlangan. Afsonaga ko`ra, u o`zining uch ayriliq nayzasi bilan yerni larzaga keltirib, dengizda bo`ron ko`tarar va kemalarni parchalab, cho`ktirib yuborar ekan.
Gelios quyosh xudosi bo`lib, oppoq otlar qo`shilgan aravasida osmonga chiqqanida go`yo kunduz boshlanar ekan.
Appian esa yorugiik va san`at xudosi, Demetriy hosildorlik ma`budasi hisoblangan. O`simliklarning o`sib-unishi, kuzakda so`lib, sarg`ayishi unga bog`liq ekan. Aytishlaricha, Aid Yer osti saltanati homiysi bo`lgan. Odam o`lgach, uning joni Yer osti saltanatiga tushib ketar ekan.
Dionis uzumchilik, musallas-sharob, sevgi, go`zallik va dengiz sayohatchilari homiysi bo`lgan ekan.
Afina Zevsning qizi bo`lib urush, g`alaba, san`at, bilim va donolik ma`budasi bo`lib, u go`zal ayol qiyofasida tasvirlangan. Ayni paytda u Afina shahrining homiysi bo`lib, shahardagi Parfenon ibodatxonasi oldida uning ajoyib haykali bor. Mashhur yurion xudolaridan biri Gefest bo`lgan. U Zevs bilan Geraning o`g`li bo`lib temirchilar homiysi hisoblangan. U hunarmandlar kiyadigan oddiy kiyim-bosh kiyib, peshband taqib, qo`llari va yuz-ko`zi temirchilarnikiga o`xshab qora kuyaga belanib yurar ekan.
Germes savdo-sotiq xudosi bo`lib, Zevsning topshiriqlaiini bajarib yurgan. Yunonlar Germesni shippak va shlyapa kiygan kishi qiyofasida tasvirlaganlar.
Xulosa shuki, yunonlar ko`p xudo – ma`bud va ma`budalarga e`tiqod qilganlar.
Ko`p xudolik Yunonistonning ko`p qirrali xo`jaligi bilan cham-barchas bog`liq bo`lgan.
Yunonistonning ko`p qirrali madaniyati Yevropa, Janubi-G`arbiy va O`rta Osiyo xalqlari madaniyatining rivojlanishiga juda katta ta`sir ko`rsatgan.
Eramizdan avv.III-II ming yilliklarda Dunay ortidan yunonlarning keyingi avlodlari Bolqon yarim oroliga bostirib kirdilar.Bu davrda Bolqon yarim orolida va unga yaqin orollarda kariylar, leleg va pelasglar yashaganlar. Krit-Miken madaniyati ingiliz arxeologi Artur Evansning (1851-1941) Krit orolida olib borgan arxeologik qazishmalari, G. Shliman (1822-1892)ni Kichik Osiyodagi Xissorlik tepaligida Troya shahri xarobalarini qazib ochishi, Yunoniston janubida Mikena va Tirinf shakarlarini qazishmalari natijasida ma’lum bo’ldi. Artur Evans Krit orolidagi Knoss saroylarini ochib Kritning afsonaviy podshosi Minoy nomi bilan atalgan ajoyib Minoy madaniyati manzarasini yaratdi. Bundan tashqari Amorgos, Paros, Sifnos, Siros, Naksos, Tera, Melos, kabi Egey orollaridagi ko’pgina madaniy yodgorliklar ochildi. Natijada eramizdan avvalgi ikkinchi ming yillikgacha xalqlar yaratgan va bu xalqlar yutuqlarini ijodiy o’zlashtirgan yunonlargacha bo’lgan axeylarning Miken madaniyati deb atalgan madaniyatini yaxlit ko’rinishi shakllantirildi. Qadimda Egey havzasida uch madaniy birlik: eng qadimgi Krit yoki Minoy deb nomlangan (er.avv.3000-1200 yillar) markazi Krit bo’lgan orollardagi Kiklad, Bolqon Yunonistonidagi Ellada madaniyatlari mavjud bo’lgan.