Tarix-7 2017.(Uzb). indd

13-§. ÕITÎY (IV–X ASRLARDA)
Õitîyning birlàshishi. Õàn quldîrlik impåriyasi III àsr 
dà 
inqirîzgà uchràb, uning o‘rnidà 3 tà mustàqil: Våy, Shu 
và  U dàvlàtlàri vujudgà kålàdi. Shu pàytdàn Õitîydà yerga 
egalik munîsàbàtlàri shàkllànà bîshlàydi. 
VI àsrning ikkinchi yarmidà Turk õîqînligining hujumi 
xavfi Õitîyning birlàshuvigà turtki bo‘lgan. Màmlàkàt-
ni chåklànmàgàn hîkimiyatgà egà bo‘lgàn Suy  sulî
làsi 
(589–618) vàkili bîshqàrgàn. Uning iõtiyoridà kuchli 
qo‘shindàn tàshqàri, ko‘p sînli sîdiq àmàldîrlàri hàm bîr 
edi. Màm 
là 
kàtning màrkàzlàshuvi to‘rt àsr dàvîm etgàn 
o‘zàrî urushlàrgà chåk qo‘yib, iqtisîd và màdàniyatning 
rivojlani 
shiga îlib kålgan. Ekin màydînlàri kångàyib, àhîli 
sîni ko‘paygan, sàvdî-sîtiq jînlànib, shaharlàr yuksàlà 
bîshlàgan. Yangi hîkimiyat sîliqlàrni tàrtiblàshtirib, pul 
islîhîti  o‘t kàzgan.
III asrda Xitoyda yer egaligi munosabatlari shak-
llana boshlaydi. Suy sulolasi (589–618) davrida 
Xitoyda markaz 
lashuv nihoyasiga yetdi.
Màmlàkàt vilîyatlàri îràsidàgi iqtisîdiy àlîqàlàrni 
mustàhkàmlàsh, Õuànõe và Yanszi dàryolàri îrà 
lig‘idàgi 

---

57
II BÎB. ILK O‘RTA ÀSRLÀRDÀ ÎSIYO
hududlàrni sàvdî-sîtiq munîsàbàtlàrigà tîrtish màqsàdidà 
–  Buyuk kànàl qurilàdi. Bu tàdbir màm 
làkàt miqyosidà 
yagona suv yo‘lining bàrpî etilishidàn tàshqàri, sharqiy 
vi 
lîyatlàrning dångizgà chiqi 
shigà shàrîit yarà 
tàdi. Låkin 
Suy sulîlàsining bîshqàruvi uzîq dàvîm etmàydi.
Õitîyning shimoli-g‘àrbidàgi mahal-
liy hokimlàrdàn biri Li Yuàn 618-yilda 
tàõtni egàllàb 
Tàn sulîlàsigà (618–907) 
àsîs sîladi.