Tarix-7 2017.(Uzb). indd

Puàtå jàngidà 732-yilda frànklàr hukmdîri Kàrl Màrtåll 
àràblàrni yångib, ulàrning Yevropagà yu 
rishlàrigà chåk 
qo‘yadi.
Sharqdà àràblàr Kàvkàzîrti và 
O‘rtà Îsiyoni bîsib îlib, àhîlini 
islîm dinigà kiritàdilar. Õàlifàlik-
ning Sharqqà yurishlàri O‘rtà Îsi-
yodà Tàlàs, Hindistîndà Mo‘ltîngà 
qàdàr dàvîm etàdi. Nàtijàdà, VII–
VIII àsrning birinchi yarmidà ulkan 
hududlàrni egàllàgàn dàvlàt – Àràb 
õàlifàligi tàshkil tîpadi.
41-rasm. Arab xalifaligi 
jangchisi
42-rasm.  Toshkentda 
saqlanayotgan  xalifa 
Usmon Qur’oni

---

52
II BÎB. ILK O‘RTA ÀSRLÀRDÀ ÎSIYO
43-rasm.  732-yil, Puate 
jangi
Õàlifàlikdà yer-mulk munîsàbàtlàri. Àràblàr istilî qilgàn 
bàrchà màmlàkàtlàrdàgi yerlàr dàvlàtniki dåb e’lîn qi-
linsà-dà, àmàldà àvvàlgi egàlàri qo‘lidà qîlàdi.
Suriya và Erîn istilî etilgàch, zodagonlàr õàlifàgà bîsib 
îlingàn yerlàrni tàqsimlàsh tàklifi bilàn murîjààt qilàdilàr. 
Låkin õà 
lifà Umàr yerni egàlàridà qîldirishni buyuràdi.
Istilî qilingàn màmlàkàtlàr 
hukm 
dîrlàri, jànglàrdà hàlîk bo‘l-
gàn àmàldîrlàr, hîkimiyat vàkillàri 
yerlàri õàlifàlik õàzinàsigà o‘tgan. 
Bundày yerlàr nihîyatdà kàttà mày-
dînlàrni tàshkil etgàn.
Àràblàr jîriy etgàn yer sîlig‘i – 
õirîj hîsilning 1/3 qismini tàshkil 
et 
gàn. Islîmni qàbul qilmàgàn bîy-
làr dàn  48,  o‘rtàhîllàrdàn  24,  kàm    -
bàg‘àl dåhqîn và hunàr 
mànd 
làrdàn 12 dir 
hàmdàn jizya 
sîlig‘i îlingàn. Chîr 
và mîllàri và sàvdîdàn olingan zà kît 
1/40 hissàni tashkil etgan. Õàlifàlikdà qullar måhnàtidàn 
hàm  fîy dàlànil gàn.