Tarix-7 2017.(Uzb). indd

I I BOB. IL K O RTA ASRLARDA OSIYO
63
rakkab ja rro h lik asb o b lari va o g ‘riq n i 
b o s a d ig a n d o r i- d a r m o n la r k o ‘m ag id a
ja r r o h lik m u o la ja la r in i o ‘tk a z g a n la r.
D avolashda maxsus tayyorlangan suyuq 
va quyuq dorilardan foydalanilgan.
H ind m e’morchiligi o ‘zining rang-ba- 
rangligi bilan ajralib turgan. O ‘rta asr­
la rd a q u rilg a n k o ‘p lab ib o d a tx o n a la r, 
saroylar hozirga qadar saqlanib qolgan.
Hindistonda katta qoyatoshlar yoki g‘orlar 
ic h id a o ‘yib is h la n g a n ib o d a tx o n a la r 
h a m b o ‘lgan. U la rd a n eng m a s h h u ri 
m ilo d d an avvalgi II asrd an — m ilodiy
V II a srg a q a d a r g ‘o r ic h id a o ‘yib is h la n g a n A jan ta
(Markaziy Hindiston) ibodatxonalari majmuasidir. Q adim ­
gi m e ’m o rla r qoyalarga o ‘yib ishlangan 29 ta xonadan 
iborat ibodatxonalarni turli haykallar, o‘ym a naqshlar bilan 
bezashgan. Ibodatxonalarda m a’budlar, odamlar va hayvon- 
larning tosh va jezdan yasalgan ajoyib haykallari o ‘rnatilgan.
Xitoy madaniyati. Eng qadimgi yozuvlardan birini ixtiro 
qilgan xitoyliklar, u n d a n hozirga qadar foydalanib kel- 
m oqdalar. X itoyda tabiiy fanlar: m atem atika, astronom i- 
yadan tashqari, geografiya, tarix fanlari yuksak rivojlangan. 
Xitoy im peratorlari saroyida V III asrda olim larning oliy 
yig‘inlari tashkil etilib, u keyinchalik Xanlin akademiyasi 
nom ini olgan.
Xitoyliklar X asrda selitradan porox olishni kashf qi- 
lishgan. Dastlab mushakbozlikda ishlatilgan poroxdan ke­
yinchalik harbiy m aqsadlarda foydalana boshlangan.
X itoy da tarix iy so ln o m alar tu zish g a a lo h id a e ’tib o r 
qaratilgan. X ususan Sun sulolasi davriga oid 500 jildlik 
solnom alar bizga qadar saqlanib qolgan.
Yirik shaharlarda m aktablar tashkil etilib, ularda b o ‘- 
lajak amaldorlarni tayyorlashgan. O ‘quvchilardan m atem a­
tika, gram m atikadan tashqari, falsafa va adabiyotni bilish 
talab etilgan.
X itoy m e ’m o rlari to sh d a n , y o g ‘o ch d an , m arm ar va 
tem irdan foydalanib, ajoyib saroylar, ibodatxonalar, m ino-