Tarix-7 2017.(Uzb). indd

73-rasm . Salibchilam ing
K onstantinopolga kirib
kelishi

---

88
III BOB. JAHON XALQLARI O RTA ASRLARNING RIVOJLANGAN DAVRIDA
Shu tariqa Vizantiya imperiyasi tiklanadi. Endi Vizantiya 
dunyoning qudratli m am lakatidan unchalik katta b o ‘lma- 
gan yunon davlatiga aylanadi.
Salib yurishlarining tugashi va oqibatlari. So‘nggi salib 
yurishlari Y aqin Sharqdagi vaziyatni o ‘zgartira olmaydi. 
F ran siy a qiroli Lyudovik IX ning 1269—1270-yillardagi 
sakkizinchi salib yurishlari so‘nggisi b o ‘ladi. K o‘p o ‘tmay 
salibchilarning Sharqdagi mulklari birin-ketin musulmonlar 
q o ‘liga qaytadi.
Salib yurishlari to ‘xtatilishining asosiy sababi X III asr­
ning oxiridan G ‘arbiy Yevropa m am lakatlarida boshlangan 
o ‘zgarishlar b o ‘ladi. Ishlab chiqarish kuchlari o ‘sadi. O ‘r- 
m onlar kesilib, ekinzorlarga aylantirila boshlaydi. Qishloq 
aholisining yersiz b ir qism i to b o ra yuksalayotgan sha- 
harlarga ketadi. Q irol hokim iyatining kuchaya boshlashi 
va m am lakatni m arkazlashtirish siyosati ritsarlarga qirol 
q o ‘shinida xizm at qilish im konini yaratadi. Savdogarlar 
tin c h y o ‘l b ilan savdo-sotiq olib b o rish n in g afzalligiga 
yana bir bor ishonch hosil qiladilar.
Salib yurishlari o ‘zining asosiy, y a ’ni Sharqda kuchli 
xristian davlatini yaratish maqsadiga erisha olmaydi. U nda 
qatnashgan 100 minglab kishilar halok b o ‘lib, katta moli- 
yaviy zarar ko ‘riladi.
L ekin Sharqning yuksak m ad an iy ati b ila n tan ish ish
Y evropa feodallari tu rm u sh ta rz in i keskin o ‘zgartiradi. 
Yevropa m am lakatlarida soliqlarni m ahsulot bilan emas, 
pul bilan olish o ‘sib boradi. Ayrim feodallar qaram deh- 
qonlarini to ‘lov evaziga ozodlikka chiqara boshlaydilar.
1. Sizningcha, 4-salib yurishining awalgilardan farqi
• * 
nimada?
2. N im a sababdan salibchilar V izantiyada tuzgan 
Lotin imperiyasi uzoq yashamadi?
3. S o ‘n g g i s a lib y u r is h la r i v a u m u m a n , bu
u ru shlarning o ‘z m aqsadiga y eta olm agani sa- 
bablarini ayting.
4. Salib yurishlari Yevropa va Osiyo uchun qanday 
natija ham da oqibatlarga olib kelgan?

---