Tarix-7 2017.(Uzb). indd

I BOB. O‘RTA ASRLARNING ILK DAVRI ₄₇
II BÎB. ILK O‘RTA ÀSRLÀRDÀ ÎSIYO

10-§. ARABISTON ILK O‘RTA ASRLAR BOSHIDA

Àràbistîn. Àràb qàbilàlàri Àràbistîn yarimîrîli và ungà tutàsh hududlàrdà yashàgànlàr. Ulàr sîmiy (såmit) xalqlaridàn bo‘lib, sîmiylàrgà arablardan tashqari: ya- hudiylàr, îssuriylàr, finikiyaliklàr và oromiylàr hàm màn- sub bo‘lishgàn. Bu õàlqlàr Qàdimgi Shàrqning mashhur dàvlàtlàri: Àkkàd, Bîbil, Isrîil pîdshîliklàrini tashkil etgàn.

Ko‘chmànchi àràblàr – bàdàviy (sàhrîyi)làr tuyachilik, qo‘ychilik và yilqichilik bilàn shug‘ullànib kelgànlàr. Bada- viylàr cho‘l va yaylovlàrdà mîl bîqib, ko‘chib yurgànlàr.

Àràbistînning jànubi và g‘àrbidàgi o‘trîq dåhqînchilik bilan shug‘ullanuvchi àhîlisi sîy và jilg‘àlàr, quduqlàr bo‘ylàridà õurmî bîg‘làri và uzumzîrlàr bàrpî etgànlàr. Õuddi shu yårlàrdàn Vizàntiyadàn jànubgà, Àfrikàgà và Hindistîngà bîràdigàn kàrvîn yo‘li o‘tàrdi. Buyuk Ipàk yo‘li o‘tgan màmlàkàtlàrdà nîtinchlik bo‘lgan pàytlàridà kàrvîn yo‘llàri Àràbistîngà siljirdi. Zàmînlàr o‘tib bu kàr- vîn yo‘llàri bo‘yidà àhîli qo‘rg‘înlàri và shaharlàr vujud- gà kålgan. Ulàrdà yashagan àhîli esa kàrvîn yo‘llàridàgi sàvdîgàrlàr, sàyyohlàrgà õizmàt qilish bilàn shug‘ullangan. Bu qo‘rg‘înlàrdàn eng yirigi Màkkà shàhri bo‘lgàn.

Ko‘chmànchilàr mîllàrini shaharlàrgà kåltirib, màhàlliy àhîlidàn dîn, gàzlàmà, qurîllàrgà àyirbîshlàgànlar.

Àràbistînning eng tàràqqiy etgàn vilîyatlàri – Ya- man và Hijîz edi. Yaman yårlàri unumdîrligi bilàn nîm chiqàrgàn. Undà suv yåtàrli bo‘lganidan måvàli dàràõtlàr o‘stirilgan õurmîzîr bog‘lar barpo etilgan. «Yaman» àràb- chà «hàq», «bàõtli» ma’nîsini bildirgàn. Rim tàriõchilàri Yamanni «Bàõtli Àràbistîn» (Arabia felix) dåb nîmlàgàn- làr.