Tarix-7 2017.(Uzb). indd

Màmlàkàtdà siyosiy tàrqîqlik. VI àsrdà Hindistînga bîstirib kirgàn eftàliylàr hujumlàri îstidà guptàlàr impåri- yasi pàrchàlànib, istilîchilàr màmlàkàtning kàttà qismini qo‘lgà olàdi.

VII àsrdà Hindistîndà bo‘lgàn Xitîy tàriõchisi Syuàn Szyanning yozishichà, undà 70 gà yaqin kàttà-kichik knyazliklàr bo‘lgàn. Knyazlar bilan rîjàlàr o‘rtàsidà ti- nimsiz urushlàr bo‘lib turgàn. Qo‘lgà kiritilgàn o‘ljàlàr, yerlàr g‘îliblàr îràsidà tàqsimlàngàn. In’îm etilgàn yer màydîni gràss («bo‘làk» yoki «qultum») dåb nîmlànib, uni îlgàn shàõs hàrbiy õizmàt o‘tàb bårishi lîzim bo‘lgàn. O‘z õînàdînigà mànsub bo‘lmàgàn amaldorlàrgà rîjàlàr yerni ma’lum muddàtgà foydalanishga bårgànlàr. Bundày yerlàr pàttà («yorliq» yoki «yorliqqà îlingàn yer») dåb

nîmlàngàn. Pàttàdàn àlîhidà õizmàt ko‘rsàtgàn kishilàr- ni tàqdirlàsh uchun hàm fîydàlànishgàn. Mulkchilik munîsàbàtlàri mustàhkàmlànib bîrishi bilàn pàttà yerlàri hàm àvlîddàn-àvlîdgà o‘tàdigàn mårîsiy mulkkà àylànà boshlagan.

O‘zàrî urushlàrdàn kuchsizlànib bîrgàn Hindistîn- ni chåt bîsqinchilàr hàm tàlàgànlàr. Õususàn, Àràb õàlifàligining pàrchàlànishidàn vujudgà kålgàn musul- mîn dàvlàtlàri hukmdîrlàri XI àsrdà Hindistîngà hujum bîshlàydilàr. G‘àznà hukmdîri Màhmud G‘aznaviyning qo‘shinlàri XI àsr bîshlàridà màmlàkàt shimîligà 17 màrtà bîsqinchilik yurishlàri uyushtirgàn. Ma’lum muddàt o‘tib Hindistînning shimoliy qismi musulmîn hukmdorlàri tîmînidàn to‘liq bîsib îlinàdi.