Tarix 6-sinf

Rim ibodatxonasi

Tayanch konspekt

^ mozaika
^ freskalar
^ forum
 akveduk Mars Yupiter

^ xudolar
Neptun Morfey Vulqon Yustitsiya Fortuna

Rim askarlari jangda

kohinlar – pontifiklar, kohinlar –
^ avgurlar, kohinalar – vestalkalar

Savol va topshiriqlar

1. 
   Rim shahri aholisi hayoti haqida so‘zlab be- ring.
   
2. 
   Rimliklar liboslari nimasi bilan ajralib turar edi?
   
3. 
   Rim xudolarini sanab bering. Ular yunon xu- dolaridan nimasi bilan farqlanar edi?
   
4. 
   Pontifik kohinlar va avgur kohinlar kim?
   
5. 
   Vestalka kohinalarning asosiy majburiyati nimalardan iborat bo‘lgan?
   

32. §. O‘rtayer dengizida hukmronlik uchun kurash

Rim armiyasi
Rimning kuchli go‘shini tashqi dushmanlardan himoyalanish
va qo‘shni mamlakatlarning yerlarini bosib olish uchun zarur edi. Dastlab qo‘shinga yer- mulkka ega bo‘lgan rimliklar olingan. Keyin-

Yarador Rim askari

Rimdagi G‘alaba – triumf arkasi

O‘q otish qu- roli – katapulta
Rim harbiylarining himoya ashyolari
chalik qo‘shin doimiy harbiy kuchga aylan- gan. Armiyada 17 yoshga yetgan erkak fuqarolar xizmat qila olgan. 80 kishidan ibo- rat jangchilar guruhi senturiyalar deb yuritil- gan. Bir necha senturiyalar kogortani, 10 ta kogorta legionni tashkil etgan. Jangchilarning ko‘pchiligi yaxshi ta’lim olgan askarlar bo‘lib, ular maosh olishlaridan tashqari kiyim va yarog‘-aslahalar bilan ta’minlangan. Xizmat muddati 25 yil bo‘lgan. Shuncha muddatda- gi xizmati evaziga legioner uy-joy, durustgi- na oylik maosh olish va Rim tarkibidagi turli o‘lkalarda xizmat qilish imkoniyatlariga ham ega bo‘lar edi.
Rimliklar o‘ziga xos jang olib borish tak- tikasini ishlab chiqishgan: avvaliga shahar qurshab olinar, so‘ngra esa katapulta degan qamal quroli bilan devorlarni teshishar va shaharga bostirib kirishar edi. Pishiq metal taxtachalardan tiklangan uzun ko‘tarma mi- noralar yordamida baland devorlardan oshib o‘tardilar.
Harbiy guruhlar davlat hududi bo‘ylab tez- roq harakatlanishi uchun mamlakatda soz (tekis) yo‘llar tarmog‘i barpo etilgan, bu yo‘llar bilan mamlakatning har qanday o‘lkasiga bo- rish mumkin bo‘lgan. Davlat chegaralarida tosh qal’alar qurilgan.
Janglardagi zafardan so‘ng Senat qaro- riga ko‘ra, Rim qo‘shinlari g‘alaba (triumf)ni nishonlaganlar. Tantanada qo‘shinlar boshida lavr gulchambari taqib olgan g‘olib sarkarda to‘rtta oq arg‘umoq qo‘shilgan aravada kirib kelgan. Uning ortidan o‘ljalar ham keltirilgan.

O‘zingizni sinang!

_{Puni urushlari} Mil. avv. III asr o‘rtalariga
kelib, Rim butun Italiyani
zabt etishga erishdi. Shu tariqa Rim davlati- ning hududi kengayib bordi.
Bu paytda Shimoliy Afrikaning sohillarini, Sardiniya, Korsika orollarini o‘z ichiga olgan qudratli davlat – Karfagen quldorlari Sitsiliya orolining g‘arbiy qismini egallab olgan edilar. Aynan Sitsiliya masalasi Rim va Karfagen o‘rtasidagi urush boshlanishiga sabab bo‘ladi. Rimliklar Karfagen bilan uch marotaba urushdilar. Bu urushlar tarixga Puni urush- lari nomi bilan kirgan edi, negaki, rimliklar Karfagenni Puna deb atashardi. Birinchi urushda rimliklar g‘alaba qozondilar va Sitsi- liyani bosib olib, karfagenliklarni o‘zlariga
o‘lpon to‘lashga majbur qildilar.
Karfagen quldorlari Ispaniyaning katta qis- mini bosib oldilar. Karfagen armiyasiga tajri- bali sarkarda Gannibal boshchilik qilardi.

O‘zingizni sinang!

Gannibal jangchilari