Таҳририят: Бош муҳаррир – Т. Аҳмедов Масъул муҳаррир – А. Юлдашев

Биринчи босқич Х ва У матрицаларини 
шакллантиришни ўз ичига олади. Уларнинг ме
-
зонлари қуйидагига тенг: 
(3)
(4)
бу ерда: 
аij – j
саноат тармоғининг маълум 
оралиқдаги i саноат тармоғининг ишлаб чиқариш 
ҳажмлари (“харажатлар-чиқариш” симметрик 
жадвалининг элементи);
xij
– саноат маҳсулотларининг умумий харидига 
мутаносиб равишда 
j
тармоқнинг 
i 
тармоқдан ора
-
лиқ харидлари (иқтисодий ўсиш даражаси юқори 
бўлган минтақалар);
yij – j
тармоқнинг
 i 
тармоғидан саноат тармоғи
-
нинг умумий сотиш ҳажмига (аҳоли жон бошига 
саноат маҳсулотлари ишлаб чиқариш) мутаносиб 
равишда истеъмол ҳажми. 
n
– Ўзбекистон Республикасидаги вилоятлар 
сони (13).
Бу вариантда 
X
ва 
Y
матрицаси тузилганини 
қайд этиш мумкин, бу ерда 
X
– саноат тармоғи маҳ
-
сулотларини сотиб олиш, 
Y
– саноат маҳсулотлари
-
ни сотиш. 
Иккинчи босқич
– 
i
тармоқнинг 
j
тармоғи билан 
оралиқ харидлари ўртасидаги саноат махсулот
-
ларини харид қилиш умумий ҳажмига мутаносиб 
равишда боғланишни белгилаш (иқтисодий ўсиш 
суръати юқори бўлган минтақалар) ва саноат тар
-
моғининг умумий сотиш ҳажмига мутаносиб ра
-
вишда 
j
тармоқнинг 
i
тармоғидан истеъмол қилиш 
(аҳоли жон бошига саноат маҳсулотлари ишлаб 
чиқариш). 
Юқорида кўриб чиқилган жуфтликларнинг ўх
-
шашлигини аниқлайлик. 
XX
матрицаси, унинг кўр
-
саткичлари
 r(xl,xm)
саноат маҳсулотларини 
l
ва 
m
ора
-
лиқ харидларининг ўхшашлик даражасини ўлчайди;
YY
матрицаси, унинг кўрсаткичлари 
r(yl,ym)
саноат маҳсулотларини истеъмол қилиш ҳажмлари 
ўртасидаги 
l
ва 
m
ўхшашлик даражаси ўлчанади; 
XY
матрицаси, унинг кўрсаткичлари 
r(xl,ym) l
са
-
ноат маҳсулотларини харид қилиш намуналари ва 
сотиш ҳажмлари m ўртасидаги ўхшашлик даража
-
сини кўрсатади;
YX
матрицаси, унинг кўрсаткичлари 
r(yl,xm)
са
-
ноат маҳсулотлари m ни сотиб олиш намуналари ва 
сотиш ҳажми 
l
, ўртасидаги ўхшашлик даражасини 
кўрсатади, бу вариант саноат маҳсулоти истеъмол
-
чиларининг саноат тармоғининг умумий ҳажмида 
иштирок этиш даражасини кўрсатади.

---

61
№ 2 (18)
Апрель-июнь, 2022 йил
Учинчи босқич
– симметрик 
Lv
матри
-
цасини 
тузиш. 
Матрица 
кўрсаткичлари 
lvij=max(xxij,yyij,xyij,yxij)
, агар корреляция коэффи
-
циенти муҳим бўлса, яъни
 p-value<0.05.
Тўртинчи босқич 
Ўзбекистон Республикаси са
-
ноат секторининг асосий компонентлари 
(PCA) 
усулидан фойдаланган ҳолда кластерларини таш
-
кил этишни белгилаб беради. Бу усулнинг мақсади 
омилларнинг асл сонини камайтиришдир. Асосий 
компонентларни қидириш алгоритми дастлабки 
кўрсаткичларни стандартлаштиришдан иборат; ко
-
вариация матрицаси ва корреляция матрицасининг 
ўз векторлари ва ўз мезонларини олиш; камайиш 
даражасига кўра мезонларни ажратиш ва
 k
ўз век
-
торларини танлаш; танланган 
k
ўз векторларидан 
ташкил топган