40
Iqtisodiyot:
tahlillar va prognozlar
Мева-сабзавотчиликни барқарор
ривожлантириш стратегиясини
такомиллаштириш йўналишлари
(Тошкент вилояти мисолида)
Собир ХАСАНОВ,
"Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш
муҳандислари институти"
Миллий тадқиқот университети мустақил изланувчиси,
E-mail: sobirkh@mail.ru
Кириш.
Мамлакат аҳолисининг озиқ-овқат
маҳсулотларига бўлган эҳтиёжларини узлуксиз ва
кафолатли қондириш, ички истеъмол бозорини Ўз
-
бекистонда ишлаб чиқарилган маҳсулотлар билан
таъминлаш эвазига, импорт ҳажмини қисқартириш
натижасида экспорт миқдорини ошириш қишлоқ
хўжалиги салоҳиятини юксалтиришда устувор ва
-
зифалардан бири ҳисобланади. Чунки бу тармоқ
аҳолини сифатли озиқ-овқат маҳсулотлари, саноат
корхоналарининг эса хом ашё ресурсларига бўлган
талабини узлуксиз қондириш имкониятини беради.
Қолаверса, Ўзбекистон мева-сабзавотчилик маҳ
-
сулотларини етиштириш учун юксак потенциал ва
ишлаб чиқариш салоҳиятига эга давлатдир.
Мустақиллик йилларида мамлакатимиз қишлоқ
хўжалигининг барча соҳаларида, айниқса мева-саб
-
завотчилик тармоқларида сиёсий, ҳуқуқий, ижти
-
моий, иқтисодий, ташкилий аҳамиятга эга бўлган
туб ислоҳотлар босқичма-босқич амалга оширил
-
моқда. Натижада ушбу тармоқларда етиштирилаёт
-
ган маҳсулотлар миқдори барқарор равишда ошиб
бормоқда. Масалан, картошка етиштириш 2011-
2020 йилларда 69,47 %, сабзавотлар ишлаб чиқари
-
лиши 52,76% ошган
1
. Республикамиз аҳолисининг
шу маҳсулотлар билан таъминланганлик ҳолати
маълум даражада яхшиланган, лекин эришилган
натижалар ҳозирги ошиб бораётган талабга етарли
жавоб бера олмайди. Маҳсулотларнинг 30% га яқин
1 2011-2020 йй. Йиллик статистик тўплам. Т-2021й. 147-148
бетлар.
қисми йиғиштириш, териш, ташиш, сақлаш жара
-
ёнларида шикастланиб, чириб нобуд бўлмоқда,
етиштириш учун сарфланган маблағ, меҳнат сарф
-
лари тўлиқ йўқотилмоқда. Бу тармоқлар моддий
даромадларининг ҳамда соф фойдасининг камайи
-
шига олиб келмоқда.
Етиштирилаётган мева-сабзавот маҳсулотлари
-
нинг сифатлари экологик талабларга тўлиқ жавоб
бермаётганлиги, яъни рақобатбардошлигининг
пастлиги учун уларни ташқи бозорларда сотиш да
-
ражаси талаб даражасида эмас. Сабзавот маҳсулот
-
ларининг экспорти 10 %дан паст.
Мева-сабзавотчилик тармоқларида инновацион
муҳит етарли даражада шаклланмаганлиги муно
-
сабати ила бу соҳаларга ички ва ташқи инвести
-
циялар етарли миқдорда жалб этилмади. Оқибатда
янги навлар, самарали техникалар, технология
-
ларда ижобий ўзгаришлар кўрингани йўқ. Бундай
ҳол экинларнинг ҳосилдорлигига салбий таъсир
этмоқда, оқибатда чекланган ресурслардан фой
-
даланиш даражаси ҳамда самарадорлиги ҳозирги
талабларга жавоб бермаяпти. Масалан ер ва сув
ресурсларидан фойдаланиш коэффициенти 0,840-
0,860 дан ошаётгани йўқ. Мева-сабзавот маҳсулот
-
ларини етиштириш ва тайёр маҳсулотларга айлан
-
тириб уларни истеъмолчиларга етказиш жараёнига
кўпроқ қўшимча қиймат яратилишини таъминлай
-
диган тизим, яъни мажмуа тўлиқ яратилиб амалиёт
-
га жорий этилмаган ва бошқалар.
Do'stlaringiz bilan baham: