Таҳририят: Бош муҳаррир – Т. Аҳмедов Масъул муҳаррир – А. Юлдашев

1-жадвал
Минтақанинг иқтисодий аҳволи даражасини баҳолаш мезонлари (кластер аъзоси)
Даража
Баҳолаш
Изоҳ
0,1 дан 0,3 гача
Қуйи даража (натижали ва 
омилли мезонлар ўртасида 
сезиларсиз ўзаро боғлиқлик)
Минтақадаги хўжалик юритувчи субъектларнинг қуйи иқтисодий 
кўрсаткичлари, хўжалик юритиш даражаси самарадорлигининг 
салбий ёки қуйи даражаси, салбий самарадорлик
0,4 дан 0,7 гача Ўрта даража
Минтақадаги (кластер иштирокчисидаги) хўжалик юритиш 
фаолиятининг иқтисодий кўрсаткичлари барқарор, динамик 
шаклланиш ва ривожланиш 
0,8 дан 1,0 гача Юқори даража
Минтақадаги (кластер иштирокчисидаги)юқори иқтисодий 
кўрсаткичлар: товар айланмаси, инвестиция қўйилмалари, 
ижтимоий ривожланиш юқори даражада 
Моделнинг афзалликлари қуйидагилардан 
иборат:
Бу моделда корхона даражасида саноат комплек
-
сининг барча муаммоли соҳаларини аниқланади, 
бунда омил кўрсаткичлари ҳисобга олинади, сама
-
рали ва омил хусусиятлари ўртасидаги коэффици
-
ент қанчалик паст бўлса, муаммоли минтақаларни 
бартараф этиш учун бу аниқ кўрсаткичга кўпроқ 
эътибор қаратиш лозим.
Моделда самарали мезон ва омил кўрсаткичлари 
ўртасидаги муносабат ўрнатилади, шу билан бир
-
га мезон даражалари аниқланади. Моделда мин
-

---

63
№ 2 (18)
Апрель-июнь, 2022 йил
тақавий кластерларнинг ривожланиш даражасини 
кўрсатилади, кластер иштирокчиси аниқланади, у 
билан ўзаро ҳамкорлик кластерли ўзаро таъсирда 
иштирок этиш орқали хўжалик юритувчи субъ
-
ектнинг фойдасини максимал даражада оширади. 
Кейинчалик бу модель Ўзбекистон Республикаси 
мисолида синаб кўрилади. 
Хулоса. 
Мазкур мақолада кластерли ёндашув 
бўйича хорижий ва маҳаллий муаллифларнинг 
тадқиқотлари ва кластерлашни баҳолаш усулла
-
рининг назарий таҳлили келтирилган. Мақолада 
кластерли ёндашувнинг баъзи усулларини кўриб 
чиқилди, афзаллик ва камчиликлари аниқланди. 
Ишда минтақаларнинг ижтимоий-иқтисодий кўр
-
саткичлари дифференциациясини ўзгартириш учун 
минтақавий кластерларнинг ташкилий ривожла
-
ниш даражасини баҳолаш модели ишлаб чиқилди. 
Моделлаштириш жараёнида минтақавий кластер
-
лар ташкилий ривожланиш даражасининг минтақа
-
лар ижтимоий-иқтисодий кўрсаткичлари диффе
-
ренциацияси ўзгаришига таъсирини кўрсатиш им
-
конини берувчи ўз мезонларимизни жорий этдик. 
Ишлаб чиқилган модель саноат кластерларининг 
минтақалар ижтимоий-иқтисодий ривожланиши
-
га таъсир даражасини кўрсатди. Моделда кўплаб 
омиллар: минтақаларнинг иқтисодий ривожланиши 
омиллари ҳамда ижтимоий ривожланиш омиллари 
ҳисобга олинади, бу таъсир самарадорлигини баҳо
-
лашни олдиндан белгилаб беради.